Na początku XX wieku słabnące imperium osmańskie wydało wreszcie ostatnie tchnienie; z gruzów wieloetnicznego giganta stopniowo wyłaniała się współczesna Republika Turcji.
Był to niezwykły czas w dziejach Stambułu. Po Pera Palace kręciło się tak wielu agentów obcych wywiadów, że obsługa hotelu musiała ich prosić o odstępowanie stolików płatnym klientom lokalu. Przybyli z Rosji emigranci sprzedawali na ulicach swe rodzinne pamiątki. Wśród rosyjskich przybyszów był czarnoskóry Amerykanin, który założył pierwszy w mieście klub jazzowy. Turecka królowa piękności zdobyła tytuł Miss Universe, a profesor z Bostonu odsłonił ukryte skarby Hagii Sophii. Pierwszy turecki prezydent Kemal Atatürk, muzułmańska feministka Halide Edip, przebywający na wygnaniu Lew Trocki i przyszły papież Jan XXIII walczyli o nowe wizje wolności człowieka. W czasie II wojny światowej przybywali tu niemieccy intelektualiści uciekający przed nazizmem, a żydowscy działacze starali się pomóc swoim rodakom opuścić okupowaną przez Hitlera Europę.
"O północy w Pera Palace" to pełna życia, barw, zapachów i dźwięków biografia najbardziej europejskiego ze wszystkich muzułmańskich miast.
"Znakomita i pełna fascynujących szczegółów książka Charlesa Kinga to historia Bliskiego Wschodu opowiedziana przez pryzmat losów wielkiego miasta. Klasyk w kolorze sepii." Robert D. Kaplan
"King po mistrzowsku przedstawia wielowątkową historię Stambułu. Wciągająca książka!" Jason Goodwin, "The New York Times Book Review"
"Historia jednego z najbardziej fascynujących miast świata, w którym przecięły się losy wielu znanych postaci (...). King kreśli historię Stambułu, który przeistoczył się z miasta uchodźców w tętniącą życiem kosmopolityczną metropolię." Stephen Kinzer
"Stambulska galeria osobliwości - od uczestniczek muzułmańskich konkursów piękności, przez członków gruzińskiej arystokracji, aż po Lwa Trockiego. Każda postać, o której pisze King, zostawiła swój ślad w tej niesamowitej metropolii. Książka, która zadowoli zarówno osoby zajmujące się historią wielkich miast, jak i czytelników szukających przyjemnej lektury." "Publishers Weekly"
"Podszepty Zachodu, podszepty Orientu... Kto wie, że o losie Stambułu zadecydowało ugryzienie przez małpę? To Stambuł, jakiego nie znamy z przewodników czy krótkich wakacji. Charles King kreśli obraz fascynującego miasta rozdartego między Orientem a Zachodem, a za pretekst służy mu historia pewnego hotelu zwanego domem szpiegów. To punkt wyjścia do snucia opowieści: miejsce, w którym mieszkali, pisali, kochali się i mordowali niezwykli ludzie, a ich duchy unoszą się do dzisiaj pośród bazarów, placów i krętych uliczek tej "bizantyjskiej dziwki", jak nazywali Stambuł tureccy nacjonaliści. Miasto przesycone hüzünem - turecką melancholią, przemieszaną z keyifem - onirycznym błogostanem. Niegdysiejsza stolica niegdysiejszego teokratycznego imperium na kartach książki amerykańskiego pisarza zmienia się w dekadencką metropolię, w której awangardowa wersja islamu i kultura europejska wkraczają na salony i do meczetów. Kto zna stambulskich "sułtanów swingu", grających jazz w podejrzanych klubach dla zakfewionych księżniczek, eunuchów, angielskich arystokratów i tajnych agentów z całej Europy? Kto pamięta wspaniałą sefardyjkę Rozę Eskenazi i hipnotyzującą muzykę rembetiko? King kreśli niezwykły obraz upadającego kalifatu: pośród meczetów, kościołów i synagog, popalając haszysz i opium, przechadzają się transwestyci, prostytutki, bon vivanci i zdeklasowani rosyjscy arystokraci, polujący nocami na szczury, aby robić z nich futra. W barwny sposób przedstawia historię dojścia do władzy Mustafy Kemala Atatürka i pierwsze lata "deorientalizacji" Turcji. W Stambule mieszkali i snuli swoje sny o potędze dwaj wielcy ideolodzy totalitaryzmów - Lew Trocki i Joseph Goebbels, w Stambule odbyły się pierwsze wybory miss w świecie islamu, w Stambule Turcy zamienili fezy na kapelusze, w Stambule...To magiczne miasto. A wszystko w cieniu mordowanych setek tysięcy Ormian, tragedii uciekających przed Holocaustem Żydów i rodzącej się w strasznych bólach nowoczesnej Turcji. To kapitalna książka, wciągająca od pierwszych stron niczym podróż Orient "Expressem. Tym starym i tym nowym."
Piotr Ibrahim Kalwas
