Tom jest wynikiem konferencji Antyk w polskiej sztuce i kulturze artystycznej końca XVIII – początku XXI wieku: od Franciszka Smuglewicza do Igora Mitoraja, która została zorganizowana przez Polski Instytut Studiów nad Sztuką Świata w dniach 21–23 września 2022 roku w Pawilonie SARP w Warszawie.
Teksty z konferencji z uwagi na ich liczbę i różnorodność tematyczną podzielono na dwa tomy:
- Antyk w polskiej sztuce i kulturze artystycznej końca XVIII i w XIX wieku ukazał się jako X rocznik „Sztuki Europy Wschodniej”,
- Antyk w polskiej sztuce i kulturze artystycznej XX i początku XXI wieku publikowany jest w niniejszym 17 roczniku „Pamiętnika Sztuk Pięknych”.
Tom zawiera teksty poświęcone inspiracjom klasycznym w polskiej sztuce XX i początku XXI wieku. Jest to przegląd różnorodnych zagadnień z zakresu architektury, malarstwa i rzeźby. Składają się one na wyobrażenie przemian od naśladownictwa form antycznych na początku XX wieku do nowych idei artystycznych, które przekształcają je zgodnie z konwencjami epoki modernizmu. Od motywów antycznych w architekturze i dekoracji architektonicznej, przez konwencje stylu nowego klasycyzmu w malarstwie i rzeźbie w okresie międzywojennym, przechodzimy zatem do różnorodnych realizacji teatralnych, architektury teatru, filmu, malarstwa figuratywnego, kończąc na analizach postklasycyzującej twórczości rzeźbiarskiej z początku XXI wieku, w tym Igora Mitoraja – wybitnego rzeźbiarza, wykształconego w Krakowie, a tworzącego we Włoszech.
