Atopowe zapalenie skóry to choroba o podłożu alergicznym występująca zarówno u niemowląt, jak i u dzieci starszych i dorosłych. Według badań, z roku na rok rośnie liczba osób ciepiących na to przewlekłe schorzenie. AZS nazywane bywa również świerzbiączką, a związane jest z nieprawidłowym składem płaszcza lipidowego skóry oraz nieprawidłowym działaniem układu immunologicznego. Pocieszającym może być fakt, że nawet jeśli wystąpi atopowe zapalenie skóry u niemowlaka, to jego objawy często mijają lub łagodnieją po osiągnięciu przez dziecko wieku szkolnego, może się jednak zdarzyć, że z objawami choroby trzeba się zmagać przez całe życie.
Atopowe zapalenie skóry u dzieci - przyczyny
Przyczyny choroby nie są jeszcze do końca poznane. Atopowe zapalenie skóry jest uwarunkowane genetycznie, jeżeli w rodzinie były przypadki atopii, możliwe jest, że u dziecka również pojawią się objawy chorobowe. Ryzyko zwiększa się do nawet 70%, gdy na AZS chorują oboje rodzice.
Bywa, że atopowe zapalenie skóry współistnieje z alergią pokarmową na produkty spożywcze, takie jak orzechy, cytrusy, kakao, jajka, mleko, ryby i owoce morza, soję oraz pszenicę. Inne czynniki mogące wpływać na zaostrzenie choroby skóry u dziecka to alergia na alergeny wziewne czyli kurz, roztocza, sierść zwierząt, pyłki traw i drzew, a także substancje chemiczne zawarte w środkach piorących lub kosmetykach.
Niebagatelne znaczenie ma również miejsce zamieszkania, zanieczyszczenie powietrza na danym obszarze, a także warunki klimatyczne. Najwięcej zachorowań zaobserwować można na terenach wysoko uprzemysłowionych, rzadziej na obszarach wiejskich.
Atopowe zapalenie skóry u dzieci - objawy
Dominującym objawem AZS jest uporczywy świąd i suchość skóry, w niektórych przypadkach współistnieje z atopowym zapaleniem skóry katar sienny, czy alergiczne zapalenie spojówek. Zmiany skórne mogą być obecne wszędzie, jednak najczęściej zajęta jest skóra zgięć kolanowych i łokciowych, rzadziej tułów i twarz. U niemowląt swędzące zmiany skórne mogą występować na całym ciele, co odróżnia je od dziecięcego łojotokowego zapalenia skóry.
Niemowlęta dotknięte atopowym zapaleniem skóry mogą mieć problemy z zasypianiem, są rozdrażnione i płaczliwe, ponieważ to zwykle w nocy i wieczorem nasila się świąd skóry. Małe dzieci nie umieją zasygnalizować i pokazać co im jest, dlatego niezwykle istotna jest obserwacja zachowania malucha. Silny świąd jest niezwykle uciążliwy, maluchy drapią się nieustannie uszkadzając w ten sposób skórę i dodatkowo ją podrażniając, w rezultacie doprowadzić to może do infekcji bakteryjnych lub grzybiczych.
Cechą charakterystyczną choroby są okresy jej remisji oraz zaostrzenia objawów, trudno przewidzieć jak długo będzie trwało zaostrzenie, a ile poprawa stanu skóry. Właściwa pielęgnacja i unikanie czynników drażniących pomóc może w dużym stopniu ograniczyć objawy atopowego zapalenia skóry.
Atopowe zapalenie skóry u dzieci - leczenie
Leczenie tego schorzenia jest procesem trudnym i długotrwałym, a polega przede wszystkim na systematycznej, właściwej pielęgnacji skóry oraz na dobraniu odpowiednich leków przepisanych przez doświadczonego alergologa oraz dermatologa.
Aby ulżyć dziecku powinniśmy natłuszczać jego skórę specjalnymi preparatami. Obecnie bardzo popularne stały się emolienty, preparaty które pomagają odbudować barierę ochronną skóry, regenerują naskórek i redukują uczucie świądu.
Rodzice powinni także wybierać ubranka dla dziecka wykonane z naturalnych, oddychających materiałów, takich jak np. bawełna oraz prać je w hipoalergicznych środkach pozbawionych detergentów. Warto ograniczyć styczność malucha z czynnikami drażniącymi takimi jak substancje zapachowe. Warto unikać również przegrzewania dziecka.
Malec nie powinien spać na poduszce z pierza lub wełny, jego pościel musi być wykonana z hipoalergicznych materiałów naturalnych i oddychających. Bardzo ważną sprawą jest walka z roztoczami kurzu domowego, dlatego zaleca się pozbycie się dywanów, grubych zasłon oraz regularne wietrzenie mieszkania.
Warto także, pod kontrolą lekarza, wyeliminować z diety malucha produkty alergizujące i zadbać o prawidłowo zbilansowaną, odpowiednią dietę.
W fazie zaostrzenia choroby konieczne jest leczenie specjalistyczne. Lekarze najczęściej zalecają leki przeciwhistaminowe, które zmniejszają nieco objawy. Stosowane są także różnego rodzaju kremy zawierające glikokortykosteroidy, leczące nasilony stan zapalny. Obecnie u dzieci starszych możliwe jest zastąpienie kremów sterydowych preparatami zawierającymi inhibitory kalcyneuryny.
AZS to choroba wymagająca odpowiedniego trybu życia, zobowiązuje ona doszczególnej pielęgnacji i dbałości o skórę. Jeśli wystąpi atopowe zapalenie skóry u dziecka, to rodzice powinni dokładnie poznać i zrozumieć tę chorobę oraz różne jej aspekty, ponieważ dzięki temu będą w stanie poradzić sobie z jej objawami i skutkami, poprawiając dzięki temu jakość życia swoich pociech.
Oprac. Agata Opiela
Konsultacja specjalistyczna dr n. med. Magdalena Wołoszko; pediatra, członek Polskiego Towarzystwa Pediatrycznego