„Od pierwszych kroków do podskoków" - tak można scharakteryzować rozwój dziecka między 2. i 3. rokiem życia.
Maluch wkracza w drugi rok swojego życia maszerując. Może jeszcze niezbyt pewnie, ale z wielką determinacją. Zaczyna też porozumiewać się za pomocą słów. I robi to wszystko z dnia na dzień coraz lepiej. Dużo zauważa, a jeszcze więcej komunikuje. 15-18 miesięczne dziecko zna już kilkadziesiąt wyrazów, ale używa głównie mimiki i pantomimiki. Natomiast 3-letnie swobodnie wyraża swoje prośby, odpowiada na pytania i zadaje swoje. Okres poniemowlęcy to także czas rozwoju malca jako istoty społecznej. Trzeba jednak pamiętać o tym, że każde dziecko rozwija się w swoim własnym tempie.
Rozwój fizyczny dziecka
Między 1. a 3. rokiem życia następuje wyraźne zwolnienie przyrostu ciężaru masy dziecka przy nadal dość szybkim wzroście. W okresie tym kształtują się fizjologiczne krzywizny kręgosłupa. Pojawia się reszta zębów mlecznych, co umożliwia prawidłowe gryzienie i przeżuwanie. Osiągnięta sprawność fizyczna dzieci jest już na tyle duża, że chodzenie i pokonywanie przeszkód, wchodzenie i schodzenie ze schodów oraz chodzenie do tyłu nie stanowią problemu. Maluch umie kopać i rzucać piłkę a także skacze i szybko biega.
Rozwój społeczny dziecka - dziecko jako istota społeczna
Maluch zaczyna poszukiwać towarzystwa. Na początku uśmiecha się, a z czasem zaczyna zagadywać. Od 2. roku życia wyraźniej pragnie przebywać wśród dorosłych, szczególnie wśród tych, których zna i przy których czuje się bezpiecznie. Powoli współpracuje z dorosłymi, np. pomagając w czynnościach domowych. Dwu- i trzyletnie dziecko z łatwością naśladuje czynności, gesty, mimikę ludzi, z którymi spędza najwięcej czasu. Jeśli zaś chodzi o rówieśników, początkowo w tym okresie ma chęć zbadania innego dziecka poprzez dotyk, choć nie zawsze delikatny. Dziecko szybko jednak zauważa, że pociągnięcie za włosy może wywołać płacz. Nie potrafi jeszcze bawić się z rówieśnikami. Na tym etapie rozwoju dzieci najczęściej bawią się obok siebie niż ze sobą. Ułatwieniem, jeśli chodzi o kontakty z dorosłymi, staje się rozwijająca się mowa dziecka i umiejętność chodzenia. Początkowo maluch rozpoznaje nazwy przedmiotów, imion i miejsc a także części ciała. Mówi szereg pojedynczych słów, zaczyna budować proste zdania. Coraz częściej zaczyna powtarzać usłyszane dźwięki, ale i prawidłowo pokazuje przedmioty słysząc ich nazwy. Dziecko trzyletnie buduje już zdania, także przeczące, stosuje też reguły gramatyczne choć ciągle jeszcze robi błędy.
Rozwój emocjonalny dziecka
W tej sferze, życie dwulatka staje się łatwiejsze. Pragnienia nie są już tak silne jak wcześniej. Znacznie wzrasta zdolność czekania czy też znoszenia niewielkiej niewygody. Osiągając wiek trzech lat, dziecko oprócz swojego ulubionego dotychczas słowa „nie” zaczyna być coraz bardziej uległe, mówiąc „tak”. Zaczyna też nawiązywać kontakty z rówieśnikami. Poznaje takie uczucia jak zazdrość, gniew albo duma. W okresie poniemowlęcym dzieci mają bardzo zmienne uczucia, na przykład płacz przeplata się ze śmiechem. Dzieje się tak dlatego, że dzieckiem kierują emocje i impulsy, z którymi nie umie sobie jeszcze radzić. Jest niecierpliwe, a powodem frustracji może być niemożność porozumienia się. Dziecko uczy się samokontroli, choć w dalszym ciągu zdarza mu się wybuchnąć - może wtedy uderzyć, ugryźć czy zniszczyć zabawkę. Maluch lubi być w centrum uwagi, wygłupiać się i popisywać, zyskując zainteresowanie. Ma kłopoty z dzieleniem się. Zdarza się, że potrafi pożyczyć zabawkę, ale i natychmiast chcieć jej zwrotu. Towarzyszenie dwu-, trzyletniemu dziecku to wielka szansa dla dorosłych na ponowne poznawania otaczającego świata. Na nowo wspólnie z dzieckiem odkrywamy kamyki i szyszki znalezione na drodze, zatrzymujemy się, żeby popatrzeć na stojące w zajezdni autobusy, z niezwykłą czujnością zauważamy psy i koty, zbieramy kolorowe liście czy drobne kwiatki. Mały człowiek odkrywa dla nas świat o którym niejeden dorosły już dawno zapomniał.
Bibliografia: Harwas- Napierała B., Trempała J., (red.), Psychologia rozwoju człowieka. Charakterystyka okresów życia człowieka, t. 2, PWN, Warszawa 2006.
Oprac. Katarzyna Wierzba
Konsultacja specjalistyczna lek. med. Magdalena Wołoszko; pediatra, członek Polskiego Towarzystwa Pediatrycznego