Historia to dla twórców gier planszowych kopalnia inspiracji. Nie powinniśmy więc się dziwić, że na sklepowych półkach co rusz pojawiają się nowe historyczne gry planszowe. Możemy dzięki nim wcielać się w wybitnych strategów, odkrywców czy budowniczych różnych słynnych budowli. Niektóre z tytułów są również bardzo pomocne podczas nauki historii. Je także uwzględniliśmy w naszym subiektywnym rankingu najlepszych gier historycznych.
Historyczne gry planszowe – komu mogą się spodobać? Czy są odpowiednie dla dzieci?
Historyczne gry planszowe różnią się między sobą, ale w większości faktycznie przeznaczone są dla starszych graczy. Trudno o tytuł dla smyków mających mniej niż 8 lat. Nie sposób jednak oczekiwać, aby przedszkolaki i uczniowie pierwszych klas podstawówki dobrze bawiły się przy dość złożonej grze strategicznej, która wymaga od graczy sporo koncentracji i nieco wiedzy historycznej.
Starsi gracze mogą jednak wybierać spośród różnorakich tytułów. W tych najprostszych historia jest jedynie tłem dla typowo rodzinnej rozgrywki. Możemy w nich wcielać się w budowniczych średniowiecznych zamków („Kraina zamków”) albo odkrywców starożytnych grobowców („Luxor”). Nie brakuje też bardziej złożonych tytułów, w których od zera budujemy własną cywilizację albo wcielamy się w przedstawicieli szlacheckich rodów. To właśnie tego rodzaju gry planszowe historyczne dominują w naszym rankingu.
Te historyczne gry planszowe warto znać! Subiektywny ranking TOP 7
1. Timeline
„Timeline” to właściwie karcianka, nie gra planszowa. Mówiąc o grach historycznych, należy jednak koniecznie o niej wspomnieć, bo jest to świetna pomoc w nauce dat! Okazuje się, że to wcale nie musi być nudne!
Zasady gry są proste – każdy z graczy otrzymuje 5 kart, z których każda odpowiada jakiemuś wydarzeniu historycznemu. Na odwrocie znajduje się jego data. Gracze kładą przed sobą karty datą do dołu (bez podglądania!). Następnie na stół trafia karta ze stosu odwrócona datą do góry. Zadaniem pierwszego gracza będzie umieszczenie na stole kolejnej karty na prawo lub na lewo od karty początkowej w zależności od tego, czy wydarzenie miało miejsce wcześniej, czy później. Jeśli uda mu się odpowiednio zlokalizować kartę na osi czasu, zostaje ona na stole, jeśli nie – musi dobrać ze stosu kolejną kartę. Wygrywa ten, kto jako pierwszy pozbędzie się wszystkich kart.
Im więcej kart na stole, tym gra staje się trudniejsza i zabawniejsza. Okapi czy szympans? Które z tych zwierząt zostało odkryte jako pierwsze? Nie tak łatwo się tego domyślić. Rozgrywka staje się jeszcze ciekawsza, gdy połączymy ze sobą kilka wariantów gry. W tej chwili w ofercie sklepu Smyk dostępne są trzy: „Timeline: Wiedza Ogólna”, „Timeline: Polska” oraz „Timeline: Nauka i odkrycia”. Ambitni gracze mogą spróbować swoich sił także w brytyjskiej wersji gry „Timeline”.
2. Civilization. Nowy początek
Analogowa wersja kultowej gry komputerowej o tej samej nazwie. Gracze wcielają się w niej kontrolę nad jedną z kilku dostępnych cywilizacji i stają do wyścigu o nowe terytoria, technologie i cuda świata. Wygrywa oczywiście ten, kto zbuduje najbardziej zaawansowaną cywilizację. To, co wydarzy się na planszy, nie musi być jednak zgodne z prawdziwymi wydarzeniami. Jeśli się postaramy, światem mogą rządzić Aztekowie albo starożytni Egipcjanie.
Jak zmienić rolniczą osadę w nowoczesne miasto? Do zwycięstwa prowadzi kilka strategii, za każdym razem gracze muszą jednak inwestować w technologie. Nie wszystkie są dostępne od razu. Najpierw uczymy swoich poddanych budować domy, lepić garnki i nawiązywać pierwsze kontakty handlowe, a dopiero na końcu budujemy lotniska i stacje telewizyjne. Doskonałym uzupełnieniem do gry będzie zatem książka „Jak wynaleźć wszystko”. To popularnonaukowa pozycja, która także wyjaśnia jak od postaw zbudować cywilizację. Co ważne, książka jest napisana lekkim, bliskim współczesnym nastolatkom językom. Warto więc polecić tę publikację starszemu dziecku, a potem utrwalić zdobytą wiedzę podczas gry na planszy.
3. Boże igrzysko. Magnaci
Gra „Magnaci” jest efektem zbiórki na Kickstarterze. Pomysł bardzo spodobał się użytkownikom portalu, dzięki czemu twórcom udało się zebrać fundusze niezbędne do wydania gry.
Wizualnie gra jest dopracowana w każdym szczególe – w pudełku znajdziemy bardzo dużą, kolorową planszę z mapą I Rzeczpospolitej, drewniane dworki w różnych kolorach oraz karty z podobiznami przedstawicieli poszczególnych rodów. Gracze wcielają się tu bowiem w najbardziej znane magnackie familie: Leszczyńskich, Potockich, Radziwiłłów, Sapiehów oraz Zamojskich. Celem każdej rodziny jest zdobycie jak największych wpływów.
Wbrew pozorom gra wcale nie jest trudna – do opanowania zasad wystarczy jedna próbna rozgrywka.
4. Lincoln
Emocjonująca gra historyczna z Wojną Secesyjną w tle. Rozgrywka została zaprojektowana z myślą o dwóch graczach. Jeden z nich wciela się w przywódcę północnej Unii, drugi dowodzi Konfederacją z południa.
Gra świetnie oddaje realia Wojny Secesyjnej. Bilans sił jest więc asymetryczny – rolnicze, południowe stany stają naprzeciw bogatych i uprzemysłowionych stanów północnych. Mimo to każdy z graczy ma równe szansę na zwycięstwo. Wszystko zależy od tego, jak pokieruje swoimi wojskami.
5. Niepodległa
„Niepodległa” to gra wydana przez Instytut Pamięci Narodowej w związku z 100. rocznicą odzyskania przez Polskę niepodległości. Wcielamy się w niej w bohaterów walk o niepodległość – zamiast rywalizować z innymi graczami wspólnie dążymy do wspólnego celu wzmocnieniu pozycji Polski na świecie.
Gra powinna pomóc uczestnikom zrozumieć mechanizmy, które doprowadziły do odzyskania przez Polskę niepodległości. Siadając do planszy, nie musimy mieć jednak dużej wiedzy na temat historii – przynajmniej w najprostszym wariancie gry.
Rozgrywka jest jednocześnie świetną zabawą. Przez około 20-90 minut realizujemy różne misje i stajemy naprzeciw ciekawym wyzwaniom.
6. Wystawa światowa 1893
W tej grze cofamy się do ostatnich dekad XIX wieku i wcielamy się w organizatorów wystawy światowej w Chicago. Naszym celem będzie zdobycie możliwie jak najlepszej reputacji. W tym celu musimy zdobyć przychylność wpływowych osób oraz zaprezentować na wystawie jak najwięcej różnorodnych eksponatów.
Dzięki grze można sporo dowiedzieć się na temat XIX-wiecznych wynalazków. Na organizowanej wystawie po raz pierwszy wystawiono przecież diabelski młyn, mechaniczną zmywarkę czy ruchomy chodnik wykorzystywany dziś na dworcach i lotniskach.
7. Twilight Struggle: Zimna Wojna 1945-1989
Gry planszowe historyczne często ograniczają liczbę graczy do dwóch osób. Dzięki temu uczestnicy mogą wcielić się w przywódców wrogich mocarstw i zrekonstruować na planszy niektóre historyczne wydarzenia albo zupełnie zmienić ich przebieg.
„Zimna wojna” jest jedną z tego typu gier. Tu do planszy także siadają tylko dwie osoby. Jeden z graczy będzie dowodzić siłami USA, drugi wcieli się w przywódcę ZSRR. Będą oni rywalizować o strefy wpływów, pozyskując coraz to nowszych sojuszników.
Przy okazji gry będziemy mieli szansę dowiedzieć się co nieco o historii drugiej połowy XX wieku. Na kartach gry pojawiają się wydarzenia takie jak konflikt izraelsko-arabski, kryzys kubański czy wyścig kosmiczny.
Jak jeszcze można urozmaić naukę historii?
Historyczne gry planszowe to oczywiście niejedyny sposób na oswojenie historii. Do dyspozycji mamy także szereg książek popularnonaukowych, które mogą rozszerzyć podręcznikową wiedze o mnóstwo ciekawostek. Poniżej prezentujemy kilka tego typu pozycji.
Poza tym warto korzystać z dobrodziejstw internetu. Tylko na YouTube znajdziemy szereg wartościowych kanałów historycznych, których twórcy z pasją dzielą się swoją wiedzą, wykorzystując do tego znacznie atrakcyjniejsze metody od tych stosowanych przez większość nauczycieli. Do tego dochodzą jeszcze inne portale społecznościowe, blogi, a nawet gry komputerowe! Wiele z nich doskonale oddaje realia historyczne różnych epok.
Oprac. Joanna Żelazińska