Dziecko, które nie chce mówić, niekoniecznie jest nieśmiałe. Przyczyną jego milczenia może być tzw. mutyzm wybiórczy
Mutyzm wybiórczy zwany selektywnym polega na tym, że dziecko w pewnych sytuacjach mówi, zaś w innych, specyficznych okolicznościach, kiedy mówienie jest oczekiwane, milczy. Na przykład bez problemu odzywa się do rodziców w domu, ale nie wypowie słowa w przedszkolu. Wynika to z odczuwanego przez nie lęku.
Co ciekawe, mutyzm nie ma nic wspólnego z brakiem rozumienia mowy. Dziecko słyszy i rozumie, co się do niego mówi, jednak lęk, który odczuwa w pewnych sytuacjach społecznych (przedszkolu, szkole, sklepie czy większym skupisku ludzi) powoduje tak silną blokadę, że nie chce się odezwać.
Diagnoza zaburzenia musi być poprzedzona analizą stanu psychicznego i somatycznego dziecka. Ważne jest również aby wykluczyć choroby słuchu i neurologiczne zaburzenia mowy u dziecka. Mutyzm często utożsamiany jest również z nieśmiałością. Dziecko unika kontaktu wzrokowego, nie odzywa się, wydaje się być pozbawione emocji. Jednak te cechy nie mijają. Dzieje się tak dlatego, że mówienie jest ogromnym stresem, a dziecko naturalnie się przed nim broni. Wówczas wykorzystuje gesty i mimikę do komunikacji lub po prostu odpowiada za pomocą pisma.
Pamiętajmy! Brak mówienia utrudnia dziecku osiągnięcie sukcesów edukacyjnych lub zawodowych, ale i komunikację społeczną. Dzieci dotknięte mutyzmem, choć nie lubią występów przed ludźmi, a publika wywołuje u nich lęk, to potrzebują kontaktów społecznych, ponieważ właściwa ekspozycja na bodźce lękowe ma dla nich działanie terapeutyczne. Milczenie dziecka nie jest zależne od jego nastroju, humoru czy samopoczucia. Nie jest także okresem przejściowym, z którego wyrośnie. Bez podjęcia terapii nie będzie w stanie zabrać głosu w grupie, przeczytać tekstu na głos, zaśpiewać czy powiedzieć czegoś na forum klasy. Z czasem może to prowadzić do izolacji społecznej i depresji.
Podjęcie terapii w początkowym stadium zaburzenia daje duże szanse na zmniejszenie jego objawów. Należy nauczyć dziecko technik radzenia sobie z lękiem. Zdarza się, że terapię trzeba wspomóc farmakologicznie.
Oprac. Joanna Weyna
Konsultacja specjalistyczna Aleksandra Błaszkiewicz-Okrągły, psychoterapeuta poznawczo-behawioralny, psycholog z przygotowaniem pedagogicznym
Niniejszy artykuł stanowi wyraz osobistych przekonań jego autora i nie zastąpi indywidualnej porady specjalisty. Przed podjęciem decyzji w Państwa sprawie zalecamy konsultacje ze specjalistą w danej dziedzinie.