Je, śpi, płacze i... z dnia na dzień jest coraz piękniejsze. Ciągle zaskakuje nowymi umiejętnościami. W ciągu najbliższego roku zaskoczy cię jeszcze wiele razy.
Noworodek
Zapewne zdziwił cię jego wygląd. Być może jest mniejszy i szczuplejszy niż sobie wyobrażałaś. Ponadto kształt jego głowy, kolor skóry i biała tłusta maź, którą jest pokryty, mogą wywołać niepokój. Jeśli jeszcze nie poczułaś zalewającej cię fali miłości do tej bezbronnej kruszyny, nie martw się. Poczekaj. Gorące emocje pojawią się, gdy zaczniesz go pieścić i pielęgnować, a on będzie uspokajał się na dźwięk twojego głosu i ciepło dotyku. Na razie obserwuj go. Choć teraz rączki i nóżki ma przywiedzione, a piąstki zaciśnięte, już wkrótce zacznie się je relaksować i rozprostowywać. Jednomiesięczne dziecko widzi z odległości 18 – 30 cm, nieostro, także twarze. Także słyszy, choć inaczej niż dorosły. Pamiętaj, aby nie wykonywać przy nim zbyt gwałtownych ruchów lub głośno się zachowywać. Dla malucha wszystko jest dużo głośniejsze, gdyż jest on dopiero na etapie adaptacji do wielkiego świata. Ogromne znaczenie ma również dotyk, który pozwala mu na lepsze poznanie, sprawia przyjemność, a także powoli zaznajamia ze swoim ciałem. Dziecko poznaje również swoich najbliższych. Zna ich głosy jeszcze z okresu życia płodowego, ale teraz poznaje ich wygląd, mimikę czy zapach.
Noworodek reaguje na dotyk częściowo odruchowo. Odruchy noworodkowe i niemowlęce z czasem zanikają i pojawia się spontaniczna dowolna aktywność ruchowa:
* Odruch Moro – dziecko, przestraszone nagłym dźwiękiem lub ruchem, gwałtownie rozprostowuje raczki i nóżki, a następnie przyciska je do siebie i zaciska piąstki.
* Odruch Babińskiego – polega na tym, że w odpowiedzi na łaskotanie w stopę, dziecko zgina małe palce do środka, a duży palec odchyla do góry.
* Odruch chwytny – polega na zaciskaniu przez dziecko palców na kciuku dorosłego z taką siłą, że można delikatnie próbować unosić dziecko do góry.
* Odruch szukania – jeśli dziecko delikatnie zostanie muśnięte w policzek , wówczas lekko odwróci głowę w tę stronę i otworzy buzię, przygotowane do ssania.
* Odruch kroczenia – dziecko stawia kroki, gdy podtrzymujemy je pod pachami.
Drugi miesiąc życia
Dziecko potrafi już wyrazić smutek i radość, a głos bliskiej osoby jest dla niego kojący i uspakajający. Wprawia w zachwyt odpowiadając uśmiechem na uśmiech. Zaczyna wodzić wzrokiem za przedmiotami, ale i za dźwiękami. Również samodzielnie próbuje wydawać z siebie głos, już inne niż płacz. Maleństwo coraz lepiej panuje nad swoim ciałem. Rączkami może chcieć łapać i dosięgać albo wkładać je do buzi. Położone na brzuchu unosi na chwilę głowę pod kątem 45 stopni. Za to trzymane na rękach w pozycji pionowej próbuje stabilnie utrzymywać główkę. Należy jednak pamiętać aby cały czas ją podtrzymywać. To co też zaczynamy zauważać u niemowlęcia to nabieranie tłuszczyku, a co za tym idzie zmianę wyglądu.
Trzeci miesiąc
Dziecko aktywnie zaczyna reagować na twoją obecność, to co do niego mówisz i jak. Znaczenie ma mimika twarzy czy tembr głosu. Pojawienie się bliskiej mu osoby może wywołać u niego spontaniczny uśmiech. Maluch zaczyna wodzić za tobą wzrokiem po łuku, znakomicie odnajdując się w przestrzeni. Podobnie jest z przedmiotem poruszającym się powoli w odległości ok. 15 cm od twarzy po łuku 180 stopni. Zauważa swoje dłonie, którymi chętniej zaczyna się bawić. Maluszek potrafi złączyć obie rączki po środku ciała. Dziecko uczy się rytmu dnia – snu i czuwania.
Czwarty miesiąc
Kolejny miesiąc to coraz większa samodzielność dziecka. Uśmiechy i gaworzenie, a także grymasy zaczynają być jasne w odbiorze dla rodziców. Reaguje na głos rodziców. Funkcjonując zgodnie z ustabilizowanym rytmem dnia poznaje zabawę i chętnie chwyta np. grzechotkę, a do pokazanego przedmiotu wyciąga ręce. Leżąc na brzuchu podnosi klatkę piersiową, opierając się na przedramionach. Natomiast trzymane pionowo potrafi prosto trzymać główkę. Maluszek zaczyna głużenie, czyli wydawanie z siebie dzięków guu, agu, ghy, ghu.
Piąty miesiąc
Dziecko dzięki swej sprawności fizycznej coraz lepiej poznaje otoczenie. Podejmuje próby turlania się z plecków na brzuszek i odwrotnie. Zaczynają go interesować zabawki dla dzieci, szczególnie te wydające rozmaite dźwięki, na które może piszczeć z zadowolenia. Potrafi świadomie ją chwycić i zrobić to pełną dłonią. Na tym etapie rozwoju swoją uwagę skupia na jednej rzeczy choć przy wykorzystaniu różnych zmysłów. U niektórych dzieci zaczyna się ząbkowanie, co może się wiązać z rozmaitymi objawami. Dziecko pięciomiesięczne jest na tyle sprawne, że z łatwością wkłada stopy do buzi. Zaczyna gaworzenie, czyli powtarza ciągi sylab : dadaaa, mamaaa, nanaaa. Masa ciała dziecka jest zazwyczaj około dwa razy większa, a długość ciała zwiększyła sie o ok. 10 cm względem miar pourodzeniowych.
Szósty miesiąc
Dziecko półroczne sprawnie przemieszcza się wokół własnej osi oraz turla się, znakomicie radząc sobie z podnoszeniem i trzymaniem głowy podczas pociągania do pozycji siedzącej. Te umiejętności przygotowują je do raczkowania. Maluch za podane palce umie się podciągnąć, jest jednak jeszcze wcześnie na siedzenie. Chętnie natomiast uruchamia różne zmysły do zabawy. Zauważa małe przedmioty. Z łatwością odróżnia bliskich ludzi od nieznajomych. A z euforią reaguje na pojawienie się znanych twarzy. Dziecko chętnie na tym etapie odnajduje swoje odbicie w lustrze. Niektórym dzieciom wychodzą pierwsze zęby, co może się wiązać z różnymi dolegliwościami.
Siódmy miesiąc
Coraz lepiej radzi sobie z siedzeniem bez podtrzymania, ale tylko jeśli jest posadzone przez dorosłego. Maluch zauważywszy w swoim zasięgu zabawkę umie się po nią przesunąć. Po czym prawdopodobnie włoży ją do buzi. Za to podczas choćby próby zabrania tej zabawki umie zaprotestować. Jego dłonie są precyzyjniejsze i dokładniejsze w swoich ruchach. Dlatego radzą sobie z trzymaniem dwóch przedmiotów w obu dłoniach. Poznaje zabawę w ” a kuku”. Dziecko cały czas ćwiczy i wzmacnia mięśnie brzucha, szyi i karku. W ten sposób przygotowuje swoje ciało do sprawnego siadania, raczkowania, a w przyszłości chodzenia. Tymczasem przytrzymane w pozycji pionowej utrzymuje ciężar ciała na nogach. Dziecko siedmiomiesięczne umie już śledzić wzrokiem zabawkę, która mu spadnie czy wypadnie z dłoni. Coraz większą frajdę sprawia zabawa swoim głosem i wydawanie różnego rodzaju dźwięków. Prawidłowa waga dziecka waha się między 7 a 9 kg.
Ósmy miesiąc
Młody człowiek nabiera samodzielności – niektóre Maluszki siadają już samodzielnie z pozycji leżącej i raczkują. Coraz większa mobilność pozwala mu na lepsze poznawanie świata, a także dostawanie się tam gdzie chce. Chwyt rączek staje się bardziej precyzyjny. Dziecko zaczyna chwytać małe przedmioty pomiędzy kciuk a palec. Jest dokładniejsze, a to pozwala mu choćby na przełożenia zabawki z ręki do ręki. Ponadto, sprawniejsza staje się koordynacja wzrokowo – ruchowa, która jest szczególnie przydatna podczas nauki samodzielnego jedzenia. Dziecko ośmiomiesięczne znacznie dłużej umie skupić uwagę na wybranym przez siebie przedmiocie czy też czynności. Zwykle reaguje na swoje imię. Maluch potrafi zakomunikować otoczeniu chęć lub niechęć do wykonywania na przykład jakiejś czynności. Znacząco wzrasta u niego zainteresowanie konsekwencjami swoich działań, na przykład co się stanie z zabawką, którą zrzuci ze stołu. Dziecko dużo do siebie “mówi” po swojemu próbując naśladować mowę dorosłych.
Dziewiąty miesiąc
Dziecko raczkuje lub pełza, a wręcz może podejmować próby podciągania się czy stawania przy meblach. Jego zdolności i aktywność fizyczna pozwala mu na coraz więcej, np. wyżej i dalej sięgnąć. Precyzji nabrały wszelkie ruchy dziecka. Teraz już nie jest problemem podniesienie małego przedmiotu za pomocą któregoś palca i kciuka. Dziewięciomiesięczne dziecko odczuwa silną potrzebę bliskiego kontaktu z rodzicami. Może nawet mówić ” mama”, “tata” choć jeszcze bez zrozumienia. Lubi naśladować miny i gesty, a także dźwięki. Maluch rozumie już nieco z tego, co do niego mówimy, szczególnie proste polecenia oraz zakaz: nie. Waga zwiększyła się o około 5-6 kg względem masy urodzeniowej.
Dziesiąty miesiąc
Dziecko stale przybiera na wadze. Zmieniają się także proporcje jego ciała. Nóżki i rączki stają się dłuższe. Zazwyczaj są już pojedyncze zęby. Dziecko próbuje swoich umiejętności siadania, raczkuje, a nawet wstaje przy meblach. Jego uwaga często koncentruje się na niewielkich przedmiotach, próbuje ich dotykać lub chwytać paluszkami. Pojawiają się próby używania dźwięków, które mają swoje konkretne znaczenie, np. “am”. Maluch także rozumie słowo “nie” choć nie zawsze je respektuje.
Jedenasty miesiąc
Nadszedł czas samodzielności, podczas której dziecko podtrzymując się staje, utrzymując stabilny pion, a nawet może postawić pierwsze kroki. Samodzielne siadanie staje się łatwizną. Zdarzają się jednak potknięcia i upadki na pupę. Ciekawski człowiek chętnie sięga wyżej czy próbuje otwierać szafki i szuflady. Dłonie są na tyle sprawne, że coraz większą atrakcją stają się klocki czy pudełka. Dziecko umie wyjmować klocki z pudełka i wkładać z powrotem do środka. Rozpoznaje ich kształty i różnicuje ich wielkości. Jedenastomiesięczny maluch z łatwością umie zakomunikować najbliższemu otoczeniu co by chciało lub czego nie. A na pożegnanie macha “pa – pa”.
Dwunasty miesiąc
Część dzieci może już stawiać pierwsze kroki. Chętnie zaczyna naśladować pojedyncze, proste wyrazy za rodzicami, choć są również dzieci, które jeszcze nic nie mówią. Rozpoczyna się prawdziwa współpraca między dzieckiem a rodzicami. Maluch rozumie proste polecenia, gestem pokazuje, co by chciało. Umie się dłużej zająć zabawą, lubi kolory i kształty, a także dźwięki czy melodyjki. Bada przedmioty potrząsając nimi, uderzając czy upuszczając. W stosunku do nieznanych mu ludzi, staje się pogodne, pewne siebie i przyjacielskie lub nieufne i szukające wsparcia w swojego opiekuna. Uwielbia mieć widownię i rozpoznaje aprobatę innych. Jest bystrym obserwatorem i zaczyna zauważać zastosowanie niektórych przedmiotów. Np. telefon przykłada do ucha, a ubranie próbuje wkładać przez głowę. Umie wyrazić chęć przytulenia się do rodzica lub zawstydzenie czy lęk przed nieznajomym. Waga dwunastomiesięcznego dziecka jest średnio trzy razy większa niż w momencie narodzin. Ma też już kilka zębów, a z kubka napije się sam.
Bibliografia:
H. Murkoff, S. Mazel, Pierwszy rok życia dziecka, Dom Wydawniczy Rebis, Poznań 2013.
Oprac. Katarzyna Wierzba
Konsultacja specjalistyczna lek. med. Magdalena Wołoszko; pediatra, członek Polskiego Towarzystwa Pediatrycznego