Kłótnie, rywalizacja, bójki, trzaskanie drzwiami – takie sytuacje w kontaktach z rodzeństwem są niemal wpisane w życie rodzinne i bardzo trudno ich uniknąć. Jak zatem pomóc rodzeństwu rozwiązywać konflikty i nie faworyzować żadnego z dzieci?
Rola rodzica w sporze rodzeństwa
Rodzic podczas gdy występują kłótnie pomiędzy rodzeństwem nie może być arbitrem, a jedynie mediatorem. Dzieci bardzo często są w stanie same rozwiązać konflikt i nie potrzebują do tego udziału osób trzecich. Wtrącająca się mama albo tata mogą wyciągnąć pochopne wnioski. Nie wiedzą, kto jest winny i które z rodzeństwa rozpoczęło spór.
Jeśli sytuacja jest na tyle poważna, że rodzic musi interweniować, nie powinien krzyczeć, a tym bardziej przekrzykiwać dzieci. Formułujmy jasne, proste i krótkie zdania. Na początku najlepiej rozdzielić rodzeństwo i poprosić o uspokojenie się i ochłonięcie. Tylko wtedy będzie możliwa rozmowa, w trakcie której wyjaśnicie sobie wszelkie problemy i postaracie się je rozwiązać.
Faworyzowanie jednego z dzieci to błąd
Wielu rodziców ma tendencję do faworyzowania jednego ze swoich dzieci. Maluch zawsze przez nas wyróżniany buduje wtedy w sobie poczucie wyższości nad innymi, drugi smyk natomiast czuje się zraniony, niekochany i odrzucony. Zawsze starajmy się traktować nasze dzieci sprawiedliwie i pokażmy, że każde z nich po równo zasługuje na naszą uwagę i troskę.
Uważamy często, że starszy smyk powinien być bardziej dojrzały i szybciej ustąpić, dać dobry przykład. Nie oczekujmy jednak od kilku- czy kilkunastolatków dojrzałości i spojrzenia na sprawy z perspektywy dorosłej osoby. Zastanówmy się, czy traktujemy sprawiedliwie i z szacunkiem nasze dzieci. Bardzo często to młodsze maluchy wykorzystują sytuację i jedynie udają niewinne.
Dzieci swoim złym zachowaniem chcą nam często coś przekazać. Po pojawieniu się młodszego rodzeństwa zostają one zepchnięte na boczny tor, a zwracając na siebie uwagę, pragną wrócić na dawną pozycję. Starsze dziecko postrzega wtedy młodsze jako rywala. Skupiona do tej pory na nim uwaga zostaje rozdzielona na dwoje lub więcej dzieci – niestety nie zawsze sprawiedliwie.
Mądrze rozdzielajmy nasz czas. Postarajmy się znaleźć w ciągu dnia przynajmniej kilka minut dla każdego ze swoich dzieci. Spędźmy z nimi choć chwilę na osobności, aby każda z naszych pociech poczuła się doceniona i ważna.
Nie porównujmy - zazdrość o rodzeństwo
Bardzo często zupełnie nieświadomie, pragnąc zmotywować nasze dzieci, porównujemy je do siebie i stawiamy jedno z nich jako wzór do naśladowania, wywołując w ten sposób konflikt pomiędzy dziećmi. Ta taktyka jednak najczęściej zawodzi i prowadzi jedynie do niepotrzebnej rywalizacji pomiędzy dziećmi. Być może Jaś, który nie jest najlepszy w piłce nożnej, ma inne ukryte talenty, o których nawet nie wiemy, a Kasia nieprzynosząca do domu samych szóstek z matematyki tak jak jej brat, jest świetna w pisaniu wypracowań. Każde z waszych dzieci jest wyjątkowe i ma najczęściej zupełnie inne cechy osobowości i charakteru oraz talenty. Doceniajmy starania naszych pociech i zaakceptujmy je właśnie takimi, jakimi są.
Ustalmy jasne zasady
W celu uniknięcia trudnych sytuacji ustalmy jasne zasady obowiązujące w domu i się ich trzymajmy. Za trzaskanie drzwiami i bójki dziecko powinno ponieść konsekwencje i otrzymać karę. Podzielmy sprawiedliwie obowiązki i dopasujmy je do wieku i możliwości naszej pociechy. Skoro to młodszy maluch ma za zadanie wyniesienie śmieci, nie prośmy o to starszego dziecka.
Współdziałanie - rodzeństwo bez rywalizacji
Pomyślmy o zabawach, w których każde z dzieci mogłoby się wykazać i konieczne byłoby współdziałanie pomiędzy rodzeństwem. Maluchy posiadające wspólny cel zjednoczą się i będą się starały jak najlepiej wywiązać z powierzonego im zadanie, jakim będzie np. odnalezienie skarbu ukrytego przez nas w ogrodzie.
Rodzice swoimi sprawiedliwymi osądami, umiejętnościami negocjacji, zachowaniem i nastawieniem budują właściwe relacje pomiędzy rodzeństwem. To właśnie od nich zależy, jak będzie wyglądać relacja ich dzieci w przyszłości.
Oprac. Agata Opiela
Konsultacja specjalistyczna Aleksandra Błaszkiewicz-Okrągły, psychoterapeuta poznawczo-behawioralny, psycholog z przygotowaniem pedagogicznym
Słowa kluczowe: rodzeństwo bez rywalizacji, zazdrość o rodzeństwo, kłótnie między rodzeństwem, konflikt pomiędzy dziećmi