Gdy dziecko nie chce iść czasem do szkoły, jest to zupełnie normalne. Być może czeka je ważny sprawdzian, a może pokłóciło się z kolegami? Jednak gdy niechęć do szkoły staje się regułą, należy sprawdzić, dlaczego dziecko nie chce chodzić do szkoły i poszukać rozwiązania. Działać trzeba szybko, ponieważ przedłużające się nieobecności mogą doprowadzić do poważnych problemów w szkole.
Dlaczego dziecko nie chce chodzić do szkoły? Najczęstsze przyczyny
Młodsze dziecko, gdy rozpoczyna naukę, może nie czuć się bezpiecznie w nowym miejscu i bać się nieznanych osób. Nie jest też wykluczone, że tęskni za rodzicami.
Dla starszego dziecka trudną sytuacją może być zmiana szkoły, np. po przeprowadzce.
Może czuć się osamotnione, gdy nie ma w klasie przyjaciół czy życzliwych kolegów.
Boi się któregoś z nauczycieli – być może ktoś jest zbyt surowy i wymagający?
Nudzą go zajęcia szkolne. Maluch jest zbyt ruchliwy, by siedzieć w ławce, wytrzymać w skupieniu i nie rozmawiać.
Nie czuje się lubiane, koledzy mu dokuczają albo nawet prześladują.
Woli spędzać czas poza szkołą, gdzie dzieje się wiele ciekawszych rzeczy.
Nie lubi pracować, a poza szkołą nikt od niego niczego nie oczekuje, nie ma zadań ani obowiązków.
Zrobiło coś niewłaściwego i boi się, że poniesie konsekwencje.
Ma kłopoty z nauką. Nie rozumie poleceń nauczyciela, zadania wykonuje wolniej od rówieśników.
Jest ambitne, a ostatnio idzie mu gorzej w nauce i nie osiąga satysfakcjonujących wyników.
Boi się odpowiadać przy tablicy, wstydzi się kolegów z klasy.
Ma problemy w domu lub pokłóciło się z bliską osobą.
Jest po trudnym przeżyciu, np. rozwód rodziców czy śmierć kogoś bliskiego.
Jak rozpoznać, czy dziecko ma prawdziwe kłopoty, czy po prostu woli wagarować?
Warto się zastanowić, co dziecko robi, gdy nie przebywa w szkole. Jeśli woli grać na komputerze albo w piłkę, to raczej jest to chęć unikania wysiłku na rzecz przyjemności, czyli po prostu wagary. Z drugiej strony dziecko może w ten sposób odreagowywać problemy, z jakimi spotyka się w szkole, dlatego oceny jego zachowania należy dokonywać bardzo ostrożnie.
Jednak jeśli smyk zamiast pójścia do szkoły wybiera sytuacje na co dzień nielubiane, np. pomaga w sprzątaniu, wykonuje zadania, za którymi nie przepada, a nawet dość chętnie odrabia lekcje, to może być oznaką lęku przed szkołą i należy bliżej przyjrzeć się temu problemowi.
Co możesz zrobić, gdy dziecko nie chce chodzić do szkoły? 15 krótkich porad
Przede wszystkim zachowaj spokój i bądź wyrozumiały. Pamiętaj, że dla dziecka kłótnia z nauczycielem oznacza mniej więcej tyle, co dla ciebie nieporozumienia z szefem.
Zdiagnozuj problem, czyli znajdź przyczynę. Staraj się spokojnie porozmawiać z dzieckiem o szkole. Pytaj o rzeczy, które je satysfakcjonują i o te, których nie lubi. Słuchaj cierpliwie, gdy mówi o swoich problemach. Rozpoznawaj i nazywaj jego emocje.
Jeśli rozmowa z dzieckiem nie dała jednoznacznej odpowiedzi, porozmawiaj z jego bliskimi kolegami. Być może oni wiedzą co się dzieje w szkole, a czego twoja pociecha ci nie powiedziała.
Spotkaj się z wychowawcą i dowiedz się, jak wygląda sytuacja dziecka. Wyjaśnij, co się dzieje i co zamierzasz z tym zrobić. Poproś o pomoc w wyjaśnieniu sprawy. Być może nauczyciel szybciej zidentyfikuje co jest powodem lęku ucznia.
Idź z dzieckiem do lekarza, aby ustalić czy jego zachowanie nie ma źródła w jakimś schorzeniu, np. w nerwicy czy depresji.
Przyjrzyj się sytuacji w domu. Być może napięcia i kłótnie między członkami rodziny odbijają się na psychice dziecka.
Poszukaj pomocy u psychologa. Specjalista będzie umiał stwierdzić, gdzie tkwi przyczyna lęków i niechęci związanych ze szkołą.
Staraj się być blisko swojej pociechy i spędzać z nią więcej czasu. Zadbaj też o spokojny, regularny plan dnia i tygodnia. Rutyna przywraca poczucie bezpieczeństwa.
Dbaj, by dziecko miało zbilansowaną dietę (unikaj cukrów, tłuszczy i żywności wysoko przetworzonej). Zapewnij mu odpowiednią dawkę ruchu i wystarczająco długi sen, a także czas na spotkania i zabawę z lubianymi kolegami.
Wspieraj swoje dziecko. Pokazuj mu w czym jest dobre, opowiadaj o swoich doświadczeniach szkolnych, oferuj pomoc przy odrabianiu lekcji, interesuj się nim, spędzajcie wspólnie wolny czas, dzielcie razem pasję.
Rozsądnie stawiaj granice. Zadbaj, by dziecko miało wolność odpowiednią do swojego wieku, ale żeby jednocześnie czuło, że sprawujesz nad nim rodzicielską opiekę.
Bądź uważnym rodzicem. Czasem problemy nie są widoczne na pierwszy rzut oka. Staraj się czytać sygnały, które dziecko wysyła, mówiąc np.: „szkoła jest nudna”, „nauczyciel X jest głupi”. Być może jest to subtelna informacja o kłopocie, z jakim się boryka. Zawsze staraj się wybadać, co kryje się za tego typu komunikatem.
Poinformuj dziecko o konsekwencjach unikania szkoły: przegapi spotkania z lubianymi kolegami i lekcje, które lubi, trener może je usunąć z drużyny, a rodzice obarczyć dodatkowymi obowiązkami w domu, skoro ma na to czas.
Spraw, by siedzenie w domu stało się nieatrakcyjne: nie ma telewizji, gier komputerowych, surfowania po sieci. W zamian za to obowiązkowe jest mozolne uzupełnianie zeszytów i praca nad materiałem, który rówieśnicy właśnie omawiają w klasie.
Pamiętaj, że to sytuacja tymczasowa. Niech ta myśl pomoże zachować ci spokój.
Czego absolutnie nie wolno robić, gdy dziecko nie chce chodzić do szkoły?
Nie krzycz na dziecko, nie umniejszaj jego problemów i nie zmuszaj siłą czy szantażem do pójścia do szkoły. Zamiast grozić: „jeśli zaraz nie pójdziesz do szkoły, to…” pokaż, że rozumiesz jego problem i że chcesz porozmawiać o tym, jak sprawić, by chodzenie do szkoły było dla niego przyjemniejsze.
Dziecko ma prawo do swoich lęków i obaw, dlatego nigdy się z nich nie śmiej.
Nie każ chodzić dziecku do szkoły w silnym lęku i stresie, nie pozwalaj jednak na przedłużające się nieobecności – staraj się od razu rozwiązywać problem.
Nie lekceważ kłopotów, nie mów że „tak bywa”, że „samo przejdzie”.
Nigdy nie zostawiaj dziecka samego w trudnych sytuacjach i z nierozwiązanymi problemami.
Co to jest fobia szkolna?
Zdarza się, że pod wpływem stresu (klasówka, występ na akademii szkolnej, zawody sportowe) dziecko może odczuwać ból brzucha czy głowy. Gdy dzieje się to okazjonalnie, nie ma powodu do niepokoju. Ale jeśli dolegliwości pojawiające się przed pójściem do szkoły stają się rutyną, należy sprawdzić czy dziecko nie cierpi na fobię szkolną.
Fobia szkolna to nerwica, której objawami mogą być m.in. bóle brzucha, bóle i zawroty głowy, bóle w piersiach, bóle stawów, napady złości, gorączka, wymioty, biegunka, przyspieszenie akcji serca, omdlenia, częste infekcje, a nawet wysypka.
W takich sytuacjach dziecko nie chce chodzić do szkoły, jest wystraszone tym faktem, wręcz spanikowane i roztrzęsione. Zwykle objawy te pojawiają się w niedzielę wieczór i trwają do piątkowego powrotu ze szkoły. Nie występują w weekendy i pozostałe dni wolne od zajęć. Zwykle mijają też w momencie, kiedy dziecko dowiaduje się, że nie pójdzie do szkoły. Trzeba pamiętać, że pociecha nie udaje, jego dolegliwości są prawdziwe, dlatego nie wolno oskarżać go o kłamstwo czy lekceważyć tego problemu. Fobia jest poważnym schorzeniem i jeśli zaobserwujemy u dziecka jej objawy, należy udać się z nim do psychologa.
Oprac. Anna Dobiecka
Konsultacja specjalistyczna: Agnieszka Skoczylas, psycholog dziecięcy
