Ile rodziców tyle teorii odnośnie do tego, od kiedy kłaść noworodka na brzuchu. Podczas gdy jedni są zdania, że trzeba z tym czekać, aż maluszkowi odpadnie pępek, inni od razu przekręcają noworodka na brzuch. Kto ma rację? Skonsultowaliśmy się w tej sprawie z doświadczoną położną.
Leżenie na brzuszku. Co każdy rodzic powinien wiedzieć?
Liczba korzyści, jakie może nieść za sobą przyzwyczajenie malucha do leżenia na brzuszku, zwanego dalej pozycją pronacyjną, jest naprawdę duża.
- Niemowlę, starając się unieść główkę, może trenować mięśnie grzbietu, karku, szyi, obręczy barkowej czy rąk. Ważne jest jednak, aby w miarę potrzeby korygować ułożenie ciała dziecka, ponieważ niekiedy zdarza się, że maluch stara się unieść główkę bez korzystania z podparcia przedramionami, polegając jedynie na sile mięśni grzbietu. Jako że głowa noworodka lub niemowlaka jest na tym etapie rozwoju stosunkowo ciężka, a mięśnie niedostatecznie rozwinięte, takie próby mogą być dość męczące.
- Leżenie na brzuchu może być dla malucha idealną pozycją wyjściową do nauki raczkowania.
- Leżenie na brzuszku, szczególnie w pozycji żabki, może mieć dobry wpływ na stawy biodrowe malucha.
- Kiedy dziecko leży na brzuszku, jego niedojrzały jeszcze układ pokarmowy działa sprawniej. Pozycja pronacyjna ułatwia przesuwanie się pokarmu i pomaga pozbyć się gazów, co w konsekwencji skutkuje mniejszą liczbą bolesnych kolek.
- Przebywanie w pozycji pronacyjnej jest dla leżącego dziecka dobrą okazją do tego, aby podnosząc głowę i podpierając się rękami, ćwiczyło jednocześnie koordynację ruchową i umiejętność utrzymywania równowagi.
Leżenie w pozycji pronacyjnej nie jest oczywiście panaceum na wszelkie dolegliwości, jakie mogą przytrafić się bobasowi, tym niemniej rezygnacja z niej jest bardzo niewskazana.
Od kiedy i jak kłaść noworodka na brzuchu? Czy kilkudniowy maluch jest na to gotowy?
Niekiedy można się spotkać z teorią, która mówi, że jednym z najważniejszych czynników mających wpływ na to, od kiedy można kłaść noworodka na brzuchu, jest odpadnięcie kikuta pępowinowego.
Nie jest to do końca prawda. Gdy poród przebiega bez komplikacji, a dziecko jest zdrowe, już w pierwszych minutach życia trafia ono do matki ułożone w jej stronę brzuszkiem. Maluszek przez dwie godziny leży w takiej pozycji, zachęcany do ssania piersi. Ani pępowina, ani kikut pępowinowy nie są ku temu żadną przeszkodą.
Poza tym warto pamiętać, że czasami kikut pępowinowy odpada dopiero po kilku tygodniach. Raczej nie powinno się tyle czekać z układaniem niemowlęcia na brzuszku, tym bardzie że przecież można malucha ułożyć w pozycji żabki, ze zgiętymi nóżkami.
Ważne jest podłoże, na którym ułożymy malucha. Twarde będzie niewygodne, natomiast zbyt miękkie może być niebezpieczne. Ułożenie dziecka twarzą na poduszce lub miękkim, puchatym kocu może spowodować, że będzie miało ono trudności z zaczerpnięciem oddechu. Mata lub zwykły koc, rozłożone na podłodze albo materacu, powinny wystarczyć.
Natomiast bardzo dyskusyjna jest kwestia dotycząca układania niemowląt na brzuchu do snu lub nawet drzemki. Obecnie coraz częściej rekomenduje się, aby niemowlęta spały głównie na plecach. Jest to daleko idący środek ostrożności. Niemniej tak długo, jak maluszek nie będzie umiał samodzielnie zmienić ułożenia ciała czy przewrócić się z boku na bok, lepiej nie układać go do snu na brzuszku.
Co jeśli maluch nie lubi leżeć na brzuszku?
Faktem jest, że niektóre dzieci, szczególnie noworodki i młodsze niemowlęta, mogą nie lubić leżenia na brzuszku. Nic w tym dziwnego – maluch, który nie posiada jeszcze dobrze rozwiniętych mięśni grzbietu, może mieć duże trudności z uniesieniem głowy. Oznacza to, że jego twarz będzie w zasadzie bez przerwy skierowana w bok, a nie jest to najwygodniejsza pozycja do tego, aby obserwować otoczenie. Co zatem zrobić, aby dziecko mogło dobrze się poczuć w pozycji pronacyjnej?
- Podłoże, na którym ułożymy pociechę, nie może być zbyt twarde lub za miękkie. Jeżeli będzie miało kontrastowe barwy, może przyciągnąć uwagę niesfornego dziecka.
- Przyczyną, z powodu której dziecko nie chce leżeć na brzuchu, mogą być też niewygodne ubranka. Przed obróceniem malucha na brzuszek warto zatem się upewnić, czy napy lub falbanki śpioszków, w jakie jest ubrany, nie będą go drażnić.
- Świetnym sposobem na oswojenie dziecka z pozycją pronacyjną jest zabawa z rodzicem. Dziecko można ułożyć na swoich udach i je kołysać, nosić na przedramieniu z głową na dłoni lub ułożyć na własnym brzuchu lub klatce piersiowej. Można również położyć się na kocyku lub macie razem z pociechą. Widząc uśmiechniętą twarz rodzica i słysząc jego głos, bobas powinien czuć się bezpieczniej oraz być bardziej skory do zabawy.
- Warto spróbować również turlania malucha z boku na bok, np. podczas przebierania i przewijania. Dziecko oswojone z turlaniem uczy się samodzielnie przewracać z pleców na brzuch.
Jeżeli mimo tego maluch reaguje płaczem na leżenie na brzuszku, nie warto się poddawać. Na początku wystarczy dosłownie chwila w tej pozycji. Z czasem dziecko powinno się do niej przyzwyczaić.
W jakich sytuacjach dziecko NIE powinno leżeć na brzuszku?
Kwestia tego, kiedy nie kłaść noworodka na brzuchu, jest stosunkowo skomplikowana.
Generalnie w przypadku zdrowych niemowląt nie ma przeciwwskazań przed układaniem ich na brzuszku. Nie należy jedynie tego robić tuż po tym, jak zjedzą obfity posiłek.
Inaczej wygląda sytuacja noworodków i niemowląt, które chorują. W przypadku niektórych chorób pozycja pronacyjna dziecka może być mocno niewskazana, szczególnie wtedy, gdy w pobliżu nie ma rodzica lub opiekuna. Do tego rodzaju schorzeń można zaliczyć między innymi:
- Intensywne objawy refluksu żołądkowo-przełykowego.
- Wrodzoną łamliwość kości – nieumiejętna zmiana pozycji ciała dziecka może doprowadzić do rozległych złamań.
- Wady serca – same z siebie mogą powodować trudności z oddychaniem, lepiej więc unikać ich dodatkowego pogłębienia znacznym wysiłkiem związanym z niemożnością zmiany pozycji głowy.
- Niektóre formy porażenia dziecięcego, na przykład porażenie wiotkie.
Dziecka z ranami pooperacyjnymi brzucha lub klatki piersiowej także nie powinno się układać w pozycji pronacyjnej.
Jednoznaczne określenie schorzeń i wad rozwojowych, które kategorycznie uniemożliwiają kładzenie niemowlęcia na brzuszku, jest dość trudne. Każdy przypadek powinien być traktowany indywidualnie, ponieważ czynnikiem decydującym może być nawet stopień zaawansowania choroby. Dlatego w razie jakichkolwiek pytań czy wątpliwości należy KONIECZNIE skonsultować się ze specjalistą – pediatrą lub kompetentnym fizjoterapeutą.
Leżenie na brzuszku – wskazane w zdecydowanej większości przypadków
Decyzja o tym, od kiedy i czy w ogóle można kłaść noworodka na brzuchu, powinna być podjęta w zasadzie tuż po porodzie przez lekarza specjalistę. Jak wcześniej wspomniano, tak naprawdę tylko w skrajnych przypadkach pozycja ta jest całkowicie niezalecana. Jeżeli maluch jest zdrowy, to w zasadzie już od pierwszego dnia życia można go układać w ten sposób.
Oprac. Daniel Śliwa
Konsultacja specjalistyczna: Elżbieta Chruścińska, doświadczona położna