Ciąża od A do Z

Alfa-fetoproteina (AFP) – stężenie tego białka, w normalnych warunkach fizjologicznych nie przekraczające 40 μg/l., stopniowo rośnie  wraz z wiekiem ciąży (dzieje się tak również w przypadku niektórych chorób). Wyższe niż przewidywane stężenie AFP u kobiety ciężarnej w 16-18 tygodniu ciąży może wskazywać na występowanie wad układu nerwowego (bezmózgowie, tarń dwudzielna otwarta), ciążę wielopłodową, zbliżające się lub dokonane obumarcie płodu, wewnątrzmaciczne zahamowanie wzrostu płodu, przepuklinę pępowinową, rozszczep powłok brzusznych, zarośnięcie przewodu pokarmowego, choroby nerek płodu, choroby wątroby płodu. Obniżone wartości AFP mogą świadczyć o trisomii 21 (zespole Downa). Oznaczenie AFP, estriolu, beta-HCG oraz PAPP-A stosowane są w tzw. badaniu przesiewowym pierwszego trymestru do oceny indywidualnego ryzyka wystąpienia zespołu Downa, a także innych wad genetycznych (trisomia 18, trisomia 13).

Amniopunkcja – inwazyjne badanie prenatalne, które polega na pobraniu niewielkiej ilości płynu owodniowego pod kontrolą ultrasonograficzną w celu wykluczenia ewentualnych wad płodu. To badanie wiąże się z niewielkim ryzykiem (1%) wcześniejszego porodu. Jest zalecane u kobiet, u których istnieje uzasadnione podejrzenie wystąpienia wad rozwojowych u dziecka, czyli np. u pierworódek powyżej 35 roku życia albo jeśli w rodzinie ciężarnej wystąpiły przypadki chorób genetycznych. Decyzja o wykonaniu badania zawsze należy do Ciebie.

Antykoncepcja - metody zapobiegania nieplanowanej ciąży, od kalendarzyka małżeńskiego poczynając na tabletkach kończąc. Jedynym tak naprawdę stuprocentowym środkiem antykoncepcyjnym jest wstrzemięźliwość seksualna. Skuteczność pozostałych metod jest różna, określa się ją za pomocą tzw. wskaźnika Pearla. Metody mogą być mechaniczne, polegające na niedopuszczaniu plemnika do dojrzewającej komórki jajowej (jak prezerwatywa czy kapturki dopochwowe), chemiczne, których działanie opiera się na niszczeniu plemników lub niedopuszczaniu do zagnieżdżania się zapłodnionej komórki jajowej na ściance macicy (np. żele, kremy, globulki, płyny, pianki) albo hormonalne, polegające na blokowaniu wydzielania hormonów, dzięki którym dojrzewa komórka jajowa. Antykoncepcja hormonalna nie jest obojętna dla organizmu kobiety, bo zaburza naturalny cykl miesiączkowy. Sterylizacja prowadzi do całkowitej i ostatecznej niepłodności (usunięcie jajników lub podwiązanie jajowodów bądź nasieniowodów).

Badanie cytologiczne – badanie przesiewowe w kierunku raka szyjki macicy. Pozwala na ocenę komórek nabłonka pokrywającego szyjkę macicy i wykluczenie bądź potwierdzenie patologii. Każda kobieta pomiędzy 25 a 59 rokiem życia powinna je powtarzać raz na trzy lata, przy skłonnościach do nadżerki raz w roku. 

Badanie prenatalne – ma na celu wykluczenie genetycznych wad rozwojowych płodu. Badania mogą być inwazyjne (np. amniopunkcja) lubi nieinwazyjne (badanie USG lub badanie krwi). Wskazaniem do wykonania takich badań u kobiety ciężarnej są: wiek kobiety powyżej 35 lat (jeśli to jest jej pierwsza ciąża) oraz występowanie chorób genetycznych w rodzinie. Pamiętaj, decyzja o wykonaniu badań prenatalnych należy zawsze do Ciebie! 

Bradykardia – obniżona częstość akcji serca, poniżej 60 uderzeń na minutę. Może być objawem choroby serca (np. choroby niedokrwiennej serca) lub niedoczynności tarczycy. Bywa, że prowadzi do omdleń lub utraty przytomności, wtedy należy ją leczyć. 

Cesarskie cięcie – zabieg chirurgiczny/operacja polegający/a na  otwarciu jamy brzusznej i macicy i wydobyciu dziecka, zazwyczaj wykonywany wówczas, gdy poród drogą naturalną nie jest możliwy; w przypadku planowanego zabiegu wykonywane jest zazwyczaj w znieczuleniu zewnątrzoponowym lub podpajęczynówkowym, w nagłych wypadkach stosowane jest w znieczulenie ogólne całkowite ( tzw. narkoza) 

Ciąża – okres od momentu zapłodnienia do porodu, obejmujący całokształt zmian zachodzących w ciele kobiety i strukturach płodu. Przyjęło się dzielić ją na trzy okresy (trymestry).

Ciąża bliźniacza – dochodzi do niej w takim przypadku, gdy z jednej komórki jajowej powstają dwa organizmy (bliźnięta jednojajowe mają identyczny materiał genetyczny) lub gdy dochodzi do zapłodnienia dwóch komórek jajowych (bliźnięta dwujajowe). Bliźnięta dwujajowe mają różne DNA i są podobne do siebie w takim stopniu jak normalne rodzeństwo. Bliźnięta dwujajowe rodzą się dwa/trzy razy częściej niż bliźnięta jednojajowe.

Ciąża mnoga – dochodzi do niej często w wyniku zabiegów sztucznego zapłodnienia, ale nie tylko. W macicy rozwija się więcej niż jeden zarodek, najczęściej są to bliźnięta, ale zdarzają się również trojaczki, czworaczki i pięcioraczki. Tak się dzieje wówczas, gdy dochodzi do wielokrotnego podziału zapłodnionej komórki jajowej. Utrzymanie ciąży mnogiej jest zdecydowanie trudniejsze niż pojedynczej czy bliźniaczej, zdarzają się one statystycznie dużo rzadziej.

Ciąża pozamaciczna – inaczej ektopowa. Mówimy o niej wtedy, wtedy, gdy zarodek lokuje zagnieżdża się poza macicą kobiety (średnio jeden na sto przypadków ciąży 1 na 60), np. w jajowodzie,  jajniku,  jamie otrzewnowej. Wystąpieniu ciąży pozamacicznej sprzyjają częste zapalenia przydatków, endometrioza, wcześniejsze zabiegi operacyjne na narządach miednicy mniejszej, powodujące zrosty jajowodów. Ciąża pozamaciczna może być niebezpieczna dla życia, bo grozi krwotokiem wewnętrznym. Wymaga  bardzo często interwencji lekarskiej. 

Ciąża urojona – cierpią na nią kobiety, które bardzo pragną zajść w ciążę i urodzić dziecko, a z jakichś powodów jest to niemożliwe. U kobiety pojawiają się somatyczne objawy ciążowe, takie jak zanik menstruacji czy wzrost wagi ciała. Ciąża urojona często wymaga – oprócz wsparcia psychologicznego – także leczenia psychiatrycznego, farmakologicznego.

Ciemiączka – miękkie spojenie łączące kości czaszki u noworodków. Umożliwiają one dostosowanie czaszki niemowlęcia do wielkości kanału rodnego podczas porodu, a potem umożliwiają swobodny wzrost mózgu. Ciemiączka są dwa: przednie i tylne (czasem też pojawia się boczne), tylne zarastają do 4 miesiąca życia noworodka, przednie w drugim roku życia.

Cytomegalia – choroba wirusowa wywołana przez wirusa cytomegalii, czyli wirusa podobnego do wirusów opryszczki czy półpaśćca. Jest szczególnie niebezpieczna dla kobiet w ciąży, bo może spowodować wady rozwojowe u płodu lub nawet jego śmierć.

Dni płodne – występują z reguły pomiędzy 10 a 18 dniem przeciętnego, 28-dniowego cyklu miesięcznego kobiety. W tych dniach dochodzi do owulacji – uwolnienia zdolnej do zapłodnienia komórki jajowej z jajnika. Ze względu na dłuższą żywotność plemników czas określany jako płodny jest dłuższy niż żywotność samej komórki jajowej, która żyje ok. 24 godzin. 

Endometrioza – choroba polegająca na występowaniu i funkcjonowaniu elementów błony śluzowej macicy, czyli endometrium poza jamą macicy. Często prowadzi do trudności z zajściem w ciążę lub nawet bezpłodności. Objawia się najczęściej bólami brzucha, obfitymi miesiączkami, zaburzeniami cyklu miesiączkowego.

Epizjotomia – zabieg nacięcia krocza, wykonywany podczas porodu, w celu uniknięcia pęknięcia krocza i szyjki macicy. Jest on korzystny zarówno dla kobiety, jak i dla dziecka. Wykonywany jest w momencie silnego rozciągnięcia tkanek, dlatego nie wymaga znieczulenia. Nacięcie jest po porodzie zszywane chirurgicznie. 

Estrogeny – czyli hormony żeńskie (estradiol, estron i estriol), obecne również w organizmie mężczyzny. Synteza estrogenów zachodzi przede wszystkim w jajnikach, dlatego kobiety po menopauzie cierpią na ich niedobór. Niedobór estrogenów może skutkować u kobiet zaburzeniami miesiączkowania, niepłodnością, osteoporozą. 

Gestageny – hormony, służące podtrzymaniu ciąży. Najważniejszy z nich jest progesteron, który przygotowuje endometrium i, tym samym, umożliwia zagnieżdżenie się zarodka w błonie śluzowej macicy.

Kardiotokografia (KTG) – jednoczesna rejestracja czynności serca płodu wraz z monitorowaniem czynności skurczowej macicy, wykonywane najczęściej przed porodem. Badanie trwa przeważnie 30 minut.

Konflikt serologiczny – konflikt grup krwi matki i płodu, do którego dochodzi, kiedy dziecko dziedziczy antygeny grupowe pochodzące od ojca, których nie posiada matka (np. matka ma grupę RH –, a ojciec RH +). Wówczas organizm matki traktuje krwinki czerwone płodu jako obce i zaczyna wytwarzać przeciwko nim przeciwciała. Konflikt serologiczny może być groźny dla rozwijającego się płodu, nawet doprowadzić do jego śmierci. Obecnie medycyna potrafi zapobiegać wytwarzaniu przeciwciał przez organizm matki. 

Krwawienie przedporodowe – takie, które występuje po 24 tygodniu ciąży. Objaw patologii ciąży, np. „okdklejanie” (oddzielanie) się łożyska, łożyska przodującego, czy też zmian dotyczących szyjki macicy.  Wymaga bezwzględnej konsultacji lekarskiej. Jeżeli przyczyną krwawienia jest oddzielanie się łożyska, może być konieczność przeprowadzenia zabiegu cesarskiego cięcia. 

Laktacja – proces wydzielania mleka przez gruczoły mleczne matki. Mleko matki, jak dowodzą ostatnie badania, jest najlepszym i najzdrowszym pokarmem dla niemowlęcia, m.in. zawiera przeciwciała wspomagające odporność noworodka. 

Laparoskopia – metoda oglądania wnętrza jamy otrzewnowej za pomocą instrumentu optycznego (laparoskop) wprowadzonego przez powłoki brzuszne. Wykonywana w znieczuleniu ogólnym. Podstawowym warunkiem wykonania tego typu zabiegu jest wytworzenie odmy otrzewnowej, czyli wprowadzenia gazu (najczęściej dwutlenku węgla) do jamy otrzewnowej. Wyróżniamy laparoskopię diagnostyczną (wykrywanie zmian patologicznych i ocena ich zaawansowania, pobieranie materiału do badań mikroskopowych) oraz laparoskopię zabiegową (przeprowadzanie operacji w obrębie jamy brzusznej, np. usunięcie pęcherzyka żółciowego, wyłuszczenie torbieli jajnika). 

Łożysko – jest wytwarzane w macicy ok. 16-18 tygodnia ciąży, powstaje na złączeniu kosmówki zarodka i błony śluzowej macicy. Pełni funkcję transportową (dzięki niemu możliwa jest wymiana gazów i substancji odżywczych między matką a płodem) a także wytwarza hormony niezbędne do prawidłowego rozwoju ciąży. 

Łożysko przodujące – łożysko zbyt nisko zagnieżdżone w macicy, co może spowodować komplikacje okołoporodowe.  Objawem bywa nagłe krwawienie z dróg rodnych. Wymaga interwencji lekarskiej. 

Mastopatia – zmiany w tkance gruczołu piersiowego (torbielowatość, włókniaki), najczęściej niegroźne, związane z przebiegiem cyklu miesiączkowego. U kobiet, u których występuje mastopatia, zaobserwowano zwiększoną bolesność piersi i zmiany w ich wielkości. Mastopatia ustępuje najczęściej po menopauzie.

Menstruacja – krwawienie miesiączkowe, występujące raz w miesiącu u kobiet. Związane jest ono ze złuszczaniem się błony śluzowej macicy (endometrium), następującym w wyniku zmian hormonalnych w organizmie kobiety, będacych wynikiem cyklu miesięcznego. Menstruacja trwa zwykle od 3-8 dni; ostatnia miesiączka w życiu kobiety to menopauza, zwykle występująca między 45. a 55. rokiem życia.

Nadżerka szyjki macicy – „ranka” obecna szyjce macicy, często nie dająca żadnych objawów. Nieleczona,  może prowadzić do groźnych powikłań, nawet raka szyjki macicy. Nadżerkom sprzyja nieleczenie stanów zapalnych pochwy. W celu uniknięcia powikłań należy stale kontrolować stan szyjki poprzez badania ginekologiczne i cytologiczne. 

Naturalne planowanie rodziny (NPR) – metody planowania ciąży na podstawie naturalnego rytmu płodności kobiety, bez używania środków antykoncepcyjnych. Oparta  m. in. na kalendarzyku małżeńskim.

Noworodek– to dziecko od momentu urodzenia do 28. dnia życia. Jest to czas adaptacji młodego organizmu do życia w  nowym środowisku. U wcześniaków ten okres zwykle trwa dłużej. 

Oddychanie przeponowe – oddychanie, podczas którego głęboko wciągamy powietrze nosem, klatka piersiowa pozostaje nieruchoma, a brzuch unosi się w górę. Powietrze wydychamy ustami, powoli i spokojnie. Nauka oddychania przeponą prowadzona jest w szkołach rodzenia, bowiem takie oddychanie umożliwia lepsze dotlenienie organizmu matki i dziecka podczas porodu, zmniejszenie odczuwania bólu w trakcie porodu i skuteczniejsze parcie.

Parcie przeponą – połączenie oddychania przeponowego i parcia: powietrze, które zaczerpnęliśmy, kierujemy w dół kanału rodnego, podczas parcia na mięśnie dna macicy miednicy. Stosowane w końcowej fazie porodu. 

Pępowina- to rurka łącząca płód z łożyskiem. Znajdują się w niej naczynia krwionośne, które łączą płód z łożyskiem matki. Po porodzie pępowina zostaje przecięta. Krew pępowinowa jest źródłem komórek macierzystych.

Pierworódka, pierwiastka – kobieta, która rodzi swoje pierwsze dziecko.

Płód – płodem staje się ludzki zarodek ok. 8.-9. tygodnia ciąży, czyli wtedy, kiedy można rozpoznać u niego cechy morfologiczne gatunku. Płodem będzie określany do momentu porodu.

Pokwitanie – proces dojrzewania płciowego, następujący na skutek zmian hormonalnych, trwający z reguły 4-5 lat. U dziewcząt zaczyna się nieco wcześniej niż u chłopców, w wieku 9-13 lat, u chłopców 10-14 lat. Dziewczynkom rosną piersi, pojawiają się włosy łonowe i pierwsza miesiączka, u chłopców pojawia się zarost, zmienia głos, zaczynają szybciej rosnąć.

Położenie płodu – stosunek długiej osi płodu do długiej osi macicy; może być poprzeczne, skośne lub podłużne. Podczas porodu jest zazwyczaj podłużne.

Połóg – okres 6 tygodni po ciąży i porodzie. To czas, kiedy organizm kobiety wraca do stanu sprzed ciąży. W tym okresie macica, powiększona wielokrotnie podczas ciąży, kurczy się, czemu towarzyszą często silne bóle brzucha, zwłaszcza w pierwszych dniach po porodzie i podczas karmienia dziecka piersią (wtedy następuje wyrzut oksytocyny do organizmu). 

Poronienie – wydalenie niezdolnego do samodzielnego życia płodu z macicy, czyli przedwczesne ukończenie ciąży. Może wystąpić samoistnie albo zostać sztucznie wywołane. Za poronienie uważa się przerwanie ciąży przed końcem 22 tygodnia ciąży, kiedy płód ma wagę poniżej 500 g.

Poród – według naukowej definicji to wydalenie płodu i łożyska z macicy, będące skutkiem osiągnięcia dojrzałości przez płód.

Poród główkowy – jest wtedy, gdy dziecko jest ułożone głową w dół, to najbardziej naturalne i prawidłowe ułożenie, dające szanse na prawidłowy przebieg porodu. 

Poród kleszczowy – stosuje się go wtedy, gdy naturalne parcie nie jest wystarczające do zakończenia porodu i gdy matka jest już zbyt zmęczona. Lekarz przy pomocy kleszczy porodowych chwyta główkę dziecka i delikatnie ściąga ją w dół, zazwyczaj przy jednoczesnym skurczu macicy i parciu matki. Dobrze wykonany zabieg nie powinien stanowić zagrożenia dla dziecka.

Poród pośladkowy – jest wówczas, kiedy dziecko jest podczas porodu ułożone nie głową, ale pośladkami w kierunku kanału rodnego. Takie ułożenie grozi wieloma komplikacjami okołoporodowymi, takimi jak np. niedotlenienie mózgu dziecka. W takich przypadkach wskazany jest zabieg cesarskiego cięcia.

Poród przedwczesny – taki, którynastępuje przed 37 tygodniem ciąży, czyli przed osiągnięciem przez płód odpowiedniej dojrzałości do życia poza organizmem matki. 

Poród z pomocą próżnociągu – próżnociąg to narzędzie, za pomocą którego lekarz pomaga wyciągnąć dziecko z macicy. Najlepiej jeśli ta operacja odbywa się we współpracy z rodząca matką, podczas parcia. 

Posiew – metoda diagnostyki mikrobiologicznej, pozwalająca na identyfikację drobnoustrojów u pacjenta (bakterii, grzybów). Próbka jest pobierana od pacjenta, a następnie w odpowiednich warunkach laboratoryjnych drobnoustroje są namnażane. 

Pozycja dziecka w macicy (ustawienie płodu – łac. positio) - stosunek grzbietu/kręgosłupa płodu do wewnętrznej ściany macicy, np. po stronie lewej i bocznie, po stronie lewej i z tyłu, po stronie lewej i z przodu, itp.

Progesteron – hormon który przygotowuje endometrium i, tym samym, umożliwia zagnieżdżenie się zarodka w błonie śluzowej macicy. 

Przydatki – to jajniki i jajowody wraz z otaczającą je tkanką łączną. Ich stany zapalne mogą prowadzić nawet do niepłodności. Przyczyną stanów zapalnych bywają bezpośrednio różne drobnoustroje (np. bakterie, grzyby)  Do zapalenia mogą doprowadzić także zmiany szerzące się z innych narządów jamy brzusznej i miednicy. 

Rozwarcie szyjki macicy – jeden z podstawowych parametrów, za pomocą którego określany jest postęp porodu. Przyjęło się, ze rozwarcie szyjki na 10 cm kończy pierwszy okres porodu. Szyjka macicy to kanał stanowiący dolną część macicy. 

Ruchy płodu (FM) – w pierwszej ciąży pierwsze ruchy dziecka są przez matkę około 20 tygodnia ciąży, przy kolejnym dziecku mogą pojawić się wcześniej, między 14 a 18 tygodniem. Pod koniec drugiego trymestru dziecko obraca się, kopie, fika koziołki. W miarę wzrostu jednak ma coraz mniej miejsca w macicy, więc już nie może być aż tak ruchliwe. Wtedy na dużym już brzuchu matki odciskają się różne części ciała (np. kolano albo pupa dziecka). Ruchliwość dziecka zależy od różnych czynników, także od jego temperamentu. Zanik bądź znaczne zmniejszenie liczby ruchów dziecka w zaawansowanej ciąży powinien być powodem do niepokoju.

Rzucawka porodowa – ciężka postać nadciśnienia indukowanego ciążą/ „zatrucia ciążowego” . Towarzyszą jej utrata przytomności, napady drgawek, zaburzenia widzenia, zaburzenia czynności nerek i wątroby. Wymaga bezwzględnie pomocy lekarskiej. Jest stanem zagrażającym życiu matki i dziecka. Jej przyczyny nie są do końca poznane. 

Skala Apgar – skala, według której określany jest stan noworodka w 1, 3, 5 i 10 minucie życia. Noworodek może dostać od 0 do 10 punktów. Skalę tę wprowadziła w 1953 roku Virginia Apgar. W skali punktowe oceniane są: kolor skóry, puls, reakcja na bodźce, napięcie mięśni, oddychanie. Za każdą z tych cech noworodek może otrzymać od 0 do 2 punktów.

Skurcze Alvareza – skurcze mięśnia macicy o małej amplitudzie i sile oraz wysokiej częstotliwości. Występują także podczas porodu, ale nie mają wpływu na jego postęp.

Skurcze Braxtona Hicksa – tężcowe skurcze ciążowe, skurcze przepowiadające: występują w nieregularnych odstępach, rzadsze  niż skurcze Alvareza, ale mają większą siłę i amplitudę. Pojawiają się już w 6 tygodniu ciąży, natomiast mogą być odczuwane przez ciężarną od 20 tygodnia ciąży. Najczęściej są odczuwane przez ciężarną, od 30 tygodnia ciąży. Ich liczba nie powinna przekraczać 6 (10) na dobę. Ich częstość zwiększa się pod koniec ciąży. 

Tachykardia – przyspieszone bicie serca. Może być wywołane stresem, nadmiernym wysiłkiem fizycznym lub wypiciem zbyt mocnej kawy, ale może być też poważnym objawem chorobowym. Wymaga konsultacji lekarskiej, jeśli przekracza 100 uderzeń na minutę, a do tego jest niemiarowe i towarzyszą mu zawroty głowy, duszności bóle w klatce piersiowej czy omdlenia. 

Tętno płodu – u dorosłego człowieka prawidłowe tętno to ok. 70 uderzeń na minutę, u płodu zaś prawidłowy odczyt mieści się pomiędzy 110 a 150 uderzeń na minutę. Ocenę tętna płodu można wykonać przy pomocy słuchawki położniczej Pinarda, UDT (ultrasonograficznego detektora tętna), .w trakcie KTG (pod koniec ciąży) oraz USG. 

Tyłozgięcie macicy – mówimy o niej wtedy, kiedy trzon macicy jest wygięty w tył od szyjki macicy. Objawem tyłozgięcia macicy mogą być silne bóle dolnej partii pleców podczas menstruacji. Przy takiej budowie mogą wystąpić problemy z zajściem w ciążę.

Wady wrodzone – mniejsze lub większe nieprawidłowości w zakresie budowy i/lub funkcji, które wystąpiły w rozwoju prenatalnym, a zostały rozpoznane tuż po urodzeniu lub w dalszych okresach życia. Mogą być duże (powodujące poważne następstwa dla zdrowia i życia dziecka) i małe (mające głównie znaczenie kosmetyczne). Do wad wrodzonych zaliczamy m.in. hermafrodytyzm, przepuklinę okołoprzełykową, przepuklinę przeponową, przełożenie wielkich pni tętniczych, sprężyste zwłóknienie wsierdzia, ubytek przegrody międzykomorowej, ubytek przegrody międzyprzedsionkowej, rozszczep wargi „zajęcza warga” lub podniebienia, zespół Fallota. 

Wcześniactwo – urodzenie dziecka między 22 a 37 tygodniem ciąży. Noworodek urodzony po 42 tygodniu ciąży uważany jest za noworodka przenoszonego, a poród przed 22 tygodniem uważany jest za poronienie.

Wieloródka – kobieta, która co najmniej raz już rodziła. 

Wody płodowe (płyn owodniowy) – płyn znajdujący się w jamie owodniowej, w którym („pływa”)  znajduje się płód. Wody płodowe chronią dziecko przed wstrząsami i urazami, a także utrzymują stałą temperaturę. Służą do transportowania substancji odżywczych i produktów przemiany materii. Podlegają nieustannej wymianie, po ich kolorze i ilości można ocenić stan zdrowia dziecka. Tzw. odejście wód płodowych jest zazwyczaj sygnałem zbliżającego się porodu. Wody płodowe powinny odejść w drugim okresie porodu. Przedwczesne odejście wód płodowych powinno być sygnałem do niepokoju i wymaga konsultacji lekarskiej.

Wskaźnik Pearla – wskaźnik określający skuteczność metod antykoncepcyjnych, opracowany przez R. Pearla. Określa się go według liczby niepożądanych ciąż na 100 par regularnie współżyjących i stosujących tę samą metodę antykoncepcyjną. 

Wyłyżeczkowanie macicy – zabieg mechanicznego czyszczenia ścian jamy  macicy, najczęściej wykonywany w znieczuleniu ogólnym. Polega na usunięciu z macicy resztek tkanek pozostałych tam po poronieniu czy porodzie, które następnie są przekazane do badania histopatologicznego. Po zabiegu pacjentka może odczuwać bóle brzucha, jak podczas menstruacji. 

Zaburzenia miesiączkowania – występują u co piątej kobiety. Mogą przejawiać się w zaburzeniach rytmu krwawienia, nadmierną (lub zbyt małą) obfitością krwawień lub zanikiem miesiączki. Mogą występować też krwawienia dodatkowe pomiędzy miesiączkami. Do przyczyn zaburzeń miesiączkowania możemy zaliczyć: zaburzenia hormonalne (m.in. zespół policystycznych jajników; choroby tarczycy; choroby kory nadnerczy; guzy jajnika, nadnerczy, przysadki mózgowej wydzielające hormony), zmiany strukturalne w narządzie płciowym (m.in. adenomioza, endometrioza, mięśniaki, polipy, wrodzone wady macicy, torbiele), zapalenia, ciąża, nowotwory złośliwe a także stres, przyjmowanie niektórych leków, intensywne ćwiczenia fizyczne oraz zaburzenia odżywiania. 

Zapłodnienie – polega na połączeniu męskiego plemnika z komórką jajową kobiety, w efekcie czego powstaje zapłodniona komórka jajowa, czyli zygota, inaczej ludzki zarodek. Efektem zapłodnienia jest ciąża.

Zespół napięcia przedmiesiączkowego PMS (ang. premenstrual syndrom) – zespół objawów, występujący u statystycznie u 30 % kobiet na kilka dni przed spodziewaną miesiączką, charakteryzujący się niepokojem, rozdrażnieniem, nerwowością,  płaczliwością, a także objawami fizycznymi takimi jak wzrost masy ciała czy bolesność piersi. 

Znieczulenie zewnątrzoponowe – popularna w ostatnich latach metoda łagodzenia bólu m.in. porodowego. Środek znieczulający jest podawany za pomocą cewnika do przestrzeni zewnątrzoponowej kanału kręgowego kręgosłupa. Znieczulenie takie może być podane dopiero przy rozwarciu szyjki macicy co najmniej 3 cm, w innym wypadku mogłoby zatrzymać akcję porodową. W trakcie znieczulenia kobieta jest świadoma i ma zachowany odruch parcia. Jest to znieczulenie bezpieczne i dla rodzącej, i dla dziecka.

Niniejszy artykuł stanowi wyraz osobistych przekonań jego autora i nie zastąpi indywidualnej porady specjalisty. Przed podjęciem decyzji w Państwa sprawie zalecamy konsultacje ze specjalistą w danej dziedzinie. 

Oprac. Anita Baraniecka-Kozakiewicz
Konsultacja specjalistyczna dr n. med. Marek Gogacz, specjalista ds. ginekologii i położnictwa