Gatunki książek – jakie wyróżniamy?

Chwile spędzone z lekturą są popularne zarówno wśród dorosłych, jak i młodzieży. W bogatej ofercie czytelniczej znajdują się różne gatunki książek. Dlatego też warto wiedzieć, jakie rodzaje literatury spełnią konkretne oczekiwania. Poznaj rozmaite rodzaje książek i sprawdź, jak pewnie poruszać się po rozbudowanym świecie literackich historii.

Fantastyka

Jesteś molem książkowym i szukasz nowości, które trafią w Twój gust? Być może warto zanurzyć się w świat pełen nieodkrytych krain i często fantastycznych stworów: elfów, krasnoludów czy potężnych wojowników? Książki z gatunku fantastyki nierzadko prezentują intrygujące kultury i ustroje polityczne. Nieodzownym elementem fantastycznych historii jest również magia, którą posługują się bohaterowie. Ciekawymi odmianami fantastyki są m.in. osadzony w „epoce pary” steampunk czy dark fantasy o mrocznym, brutalnym klimacie.

Sci–Fi

Akcja książek z gatunku science fiction często rozgrywa się w kosmosie w dalekiej przyszłości. Ludziom udaje się podróżować po odległych galaktykach dzięki odkryciu zaawansowanej technologii. Science fiction pokazuje dobrobyt społeczeństwa przyszłości (utopia) lub wręcz przeciwnie, prezentuje Ziemię po katastrofie ekologicznej, najeździe kosmitów, ataku zombie czy sterowaną przez cyberterrorystów (dystopia). Wśród gatunków książek science fiction wyróżniają się nie tylko ciekawie zbudowane światy, ale też postawieniem nauki w centrum zainteresowania postaci.

Romans

W tym gatunku literackim liczy się miłość. Pozycje nakierowane na eksplorowanie relacji międzyludzkich cieszą się niesłabnącą popularnością nie tylko w kobiecym gronie. Uczucie spadające na bohaterów „jak grom z jasnego nieba”, pogłębianie zażyłości przez dekady, a może powrót do sympatii sprzed lat, zgodnie z powiedzeniem, że „stara miłość nie rdzewieje”? W romansach wszystkie kombinacje są dozwolone. Pamiętajmy o jednym: po wielu perypetiach bohaterowie zwykle odnajdują wspólne szczęście, a cały romans kończy się happy endem.

Powieść historyczna

Dzieje jednostki lub całych narodów postawione w samym centrum akcji – to musi być powieść historyczna. Ten rodzaj literatury wykorzystuje znane wydarzenia i ich bohaterów do skonstruowania wciągającego świata przedstawionego. Zwykle to, co wydarzyło się naprawdę, jest traktowane jako punkt wyjścia do całkiem nowej opowieści. Niekiedy postaci historyczne są głównymi bohaterami, a czasem służą jako tło dla poczynań wymyślonych osób.

Horror

Przekrój postaci, które pojawiają się w horrorach, jest szeroki: od krwiożerczych zombie, przez chcące wyrównać dawne rachunki duchy, aż po seryjnych morderców. W horrorach akcja koncentruje się przede wszystkim na przeżyciu samego bohatera lub uratowaniu ukochanej osoby, a nawet społeczności. Horrory wyróżnia duszna atmosfera i ciągłe napięcie. To najlepszy wybór dla tych, którzy po prostu lubią się bać.

Kryminał i thriller

Oba wymienione gatunki książek skupiają się na rozwiązaniu zagadki: zaginięcia, morderstwa, kradzieży cennych zabytków itp. Wśród głównych bohaterów znajdują się policjanci, psychologowie, antropolodzy czy właściciele tajemniczych posiadłości, w których często dochodzi do zagadkowych wydarzeń. Kryminały charakteryzuje bezustanne podrzucanie przez autora (mylnych) tropów. Z kolei thrillery przez cały czas utrzymują czytelnika w napięciu, a akcja ma wartkie tempo.

Biografia i reportaż

Te rodzaje literatury nie lubią fikcji. Biografie opisują zazwyczaj życie sławnych osób lub rodzin, a treść układa się na osi czasu w porządku chronologicznym. Natomiast reportaże – wojenne, społeczne, sportowe czy podróżnicze – pozwalają na odwiedziny w konkretnym miejscu i oglądanie go z perspektywy narratora. Osobista perspektywa, a przy tym pewien obiektywizm nadają temu rodzajowi książek wyjątkowy charakter.

Powieść młodzieżowa

W tzw. literaturze młodych dorosłych (ang. Young Adult) bohaterowie zmagają się z rozterkami odpowiednimi dla ich wieku: szukają własnej tożsamości i życiowej drogi, przeżywają pierwsze zauroczenia, mają kłopoty w szkole, buntują się i nawiązują często trudne relacje z rówieśnikami. Wchodzenie w dorosłość bywa przedstawiane m.in. w konwencji horroru lub powieści przygodowej. Książki dla młodzieży mogą też zawierać elementy kryminału czy science–fiction.

Literatura dziecięca

Niemal od pierwszych dni życia dzieci mogą być oswajane z książeczkami. Początkowo są to pozycje tzw. kontrastowe, widziane wyraźnie przez niemowlaki. Dominującą cechą lektur dla maluchów są duże i kolorowe obrazki, które z czasem uzupełniane są przez krótkie teksty. Dla większych dzieci przeznaczone są opowieści z miłymi dla oka zwierzęcymi bohaterami oraz postaciami, które pozwalają im opanowywać nowe umiejętności np. kształty, pierwsze słowa czy obowiązki przedszkolaka.

Pozostałe gatunki książek

W tej grupie znajdują się m.in. zachęcające do gotowania książki kucharskie, albumy opowiadające o różnych zakątkach świata, przewodniki turystyczne, literatura motywacyjna dla osób dbających o własny rozwój czy szereg poradników np. na temat tego, jak udekorować dom, wychować dziecko czy odnosić sukcesy w biznesie.

Oprac. Agnieszka Kulig-Kozłowska