Ciąża powoduje ogromne zmiany w życiu każdej kobiety. Czas oczekiwania na narodziny ukochanego maleństwa wiąże się ze zmianą całego stylu życia – nie wszystkie aktywności są dozwolone, trzeba uważać na to, co się je, zmiany dotykają nawet domowych wnętrz, które trzeba przygotować na ten moment. Przyszła mama powinna liczyć się także z tym, że zmiany dotkną także jej ciała – obserwować można je już od samego początku. 40 tygodniowa rewolucja dotyka wszystkich możliwych układów organizmu. Ciało kobiety w ciąży zaczyna pracować inaczej i wyglądać inaczej – z czego to wynika i jakich zmian należy się spodziewać?
Jak zmienia się ciało w pierwszym trymestrze ciąży?
Hormony w ciąży powodują prawdziwą rewolucję. Skutków tej przemiany nie da się nie odczuć. Układ hormonalny zmienia cel swojej pracy, żeby stworzyć jak najlepsze warunki dla zapłodnionego jajeczka i czuwa nad bezpiecznym rozwojem nowego życia. Od chwili zapłodnienia gwałtownie nasila się działanie obecnych już hormonów w organizmie kobiety, takich jak progesteron czy estrogeny. Zaczyna się również produkcja nowych, obecnych tylko w ciąży, jak gonadotropina kosmówkowa (HCG). Są to silne hormony, których obecność kobieta odczuwa już w 3-4 tygodniu ciąży, czyli 1-2 tygodnie od momentu zapłodnienia. Wpływają one przede wszystkim na tak zwane wahania nastroju przyszłej mamy. Kobieta w ciąży staje się często nerwowa, płaczliwa, a po chwili znowu jest radosna. Hormony powodują także senność i nadmierne zmęczenie, dlatego tak ważne jest, by kobieta w ciąży jak najwięcej odpoczywała i nie odmawiała sobie snu, gdy tego potrzebuje.
Kobiece ciało już od pierwszych tygodni przygotowuje się do porodu, co widać między innymi po powiększających się piersiach. Nie tylko są pełniejsze, ale i bardziej wrażliwe, co również wynika z aktywności hormonów. Sutki ulegają powiększeniu. W wyniku działania prolaktyny kanaliki mleczne rozpoczynają przygotowania do przyszłej laktacji, dlatego powiększają się i tym samym sprawiają, że biust staje się wrażliwy na dotyk i lekko obrzmiały. Zmienia się także otoczka brodawki, która zwykle ciemnieje i uwydatnia w swojej strukturze gruczoły łojowe.
Hormony mogą spowodować nie tylko wahanie nastrojów czy bolesność piersi, ale także nudności oraz wymioty. Mają także ogromny wpływ na mięśnie gładkie układów moczowego i pokarmowego. Wysoki progesteron sprawia, że kobieta w ciąży odczuwa wzmożony nacisk na pęcherz i tym samym częściej udaje się do toalety już nawet na początku ciąży.Rozleniwia także jelita i powoduje męczącą niestrawność, zaparcia i wzdęcia. W związku z tym, zaleca się, by kobieta od samego początku sięgała po ciemne pieczywo i nabiał oraz wypijała duże ilości wody, co z pewnością wspomoże funkcjonowanie układu pokarmowego.
Już w pierwszym trymestrze możemy też dostrzec powiększający się brzuch. Nie jest to oczywiście zmiana spektakularna, macica rozciąga się stopniowo, a jej powiększanie kobieta odczuwa na początku jedynie w postaci delikatnego ciągnięcia w dole brzucha czy w okolicy pachwin. Powiększoną macicę ciężarna może wyczuć ręką mniej więcej w 8-9 tygodniu ciąży.
Jak zmienia się ciało w drugim trymestrze ciąży?
Drugi trymestr ciąży charakteryzuje się przede wszystkim zmianami widocznymi na zewnątrz. Brzuch przyszłej mamy rośnie i jest widoczny dla osób trzecich mniej więcej na etapie 14-22 tygodnia ciąży (w zależności od masy ciała kobiety i jej proporcji). Jeszcze większe zmiany zachodzą wewnątrz organizmu – zmienia się praca poszczególnych układów. Macica rozrasta się i coraz bardziej uciska na pęcherz, sąsiadujące z nią organy i naczynia krwionośne. Wzrasta też objętość krwi, która jest potrzebna do ukrwienia macicy, łożyska, ale także piersi i niemal wszystkich organów wewnętrznych. Wpływa to na pracę nerek, które na tym etapie ciąży muszą przefiltrować i oczyścić o 50 procent więcej krwi niż do tej pory.
To nie koniec zmian. Zwiększa się ilość wydzieliny z pochwy, której barwa staje się mleczna. Kobieta może odczuwać suchość gałki ocznej, czego efektem jest większa wrażliwość na światło. Oczy stają się zaczerwienione, mogą lekko piec i swędzieć. Spowodowane jest to fizjologicznym spadkiem poziomu androgenów w czasie ciąży, co wpływa na znaczne zmniejszenie produkcji wodnej warstwy filmu łzowego oraz zmniejszenie produkcji warstwy lipidowej, która zabezpiecza go przed nadmiernym parowaniem. Należy więc unikać klimatyzacji, długiego siedzenia przed komputerem i nawilżać powietrze.
II trymestr ciąży dla wielu mam może zapoczątkować przygodę z hemoroidami. Naczynia krwionośne, które występują wokół odbytu, wskutek ciąży powiększają się i mogą powodować dyskomfort i swędzenie.
Są jednak i pozytywne zmiany. Kobieta może zauważyć na przykład znaczną poprawę kondycji włosów i paznokci. Włosy stają się piękniejsze i trwalsze. Ich struktura ulega wzmocnieniu, nie wypadają i lśnią. W przypadku paznokci jest podobnie. Zmieniający się poziom hormonów oraz wzrost ciśnienia krwi pozytywnie wpływają na kondycję paznokci, które stają się mocniejsze i bardziej wytrzymałe.
Jak zmienia się ciało w trzecim trymestrze ciąży?
Na tym etapie w oczy rzuca się już wyraźnie dość spory brzuch, który z każdym tygodniem obniża się. Uwydatnia się też linea negra, czyli ciemna linia przebiegająca od pępka w dół brzucha. Na to i inne przebarwienia skórne wpływ mają oczywiście hormony. Kobieta może zauważyć brązowe ślady na skórze, a na twarzy mogą pojawić się wypieki. Należy zwrócić uwagę na pieprzyki – wszelkie zmiany należy zgłosić lekarzowi. Zarówno linea negra, jak i pozostałe przebarwienia stopniowo zanikają w trakcie połogu.
Jeżeli wcześniej nie zauważyłyśmy problemów z elastycznością skóry, mogą wystąpić one teraz. Skóra w ciąży często jest wysuszona, wynika to głównie ze wzmożonej produkcji estrogenów, które spowalniają pracę gruczołów łojowych, a te wydzielają mniej sebum. Taką skórę należy stale nawilżać, stosując balsamy i kremy dedykowane kobietom ciężarnym. Rosnący w szybkim tempie brzuch jest teraz podatny na pojawiające się rozstępy. Aby temu zapobiec, trzeba poświęcić odpowiednio dużo czasu na pielęgnację. Rozstępy to podłużne pręgi, które zazwyczaj umiejscawiają się na brzuchu, udach czy piersiach, a więc na tych częściach ciała, które ulegają w ciąży znacznemu powiększeniu. Początkowo rozstępy widoczne są w postaci ciemnoróżowych linii, ale z czasem bledną i stają się niemal niewidoczne, ale nie zawsze tak się dzieje. Ta kwestia tylko do pewnego stopnia uzależniona jest od właściwej pielęgnacji – bardzo wiele zależy od wieku przyszłej mamy, a także uwarunkowań genetycznych.
Powiększająca się macica sprawia, że ucisk na pęcherz moczowy, organy, a nawet płuca staje się dokuczliwy. Kobieta oddaje często mocz, częściej się męczy i łapie zadyszkę, może mieć także problemy z wygodnym ułożeniem się do snu. Poszerza się także miednica i biodra.
Ciało kobiety w ciąży bardzo się zmienia. Geny w połączeniu z hormonami czynią cuda. Niektóre zmiany przypadną nam do gustu, dodadzą kobiecości, inne mogą dokuczyć. Pamiętajmy jednak, że ciąża to stan przejściowy. Po porodzie wszystko wróci do normy.
Oprac. Natalia Olszewska
Konsultacja specjalistyczna: Elżbieta Chruścińska, doświadczona położna
