Jak przebiega ciąża bliźniacza?

  Ciąża bliźniacza zdarza się bardzo rzadko. Szacuje się, że bliźnięta rodzą się raz na 80 porodów. I choć wiadomość o przyjściu na świat nie jednego, a dwóch maluchów to dla rodziców ogromne szczęście, trzeba pamiętać o tym, że każda ciąża mnoga to ciąża wysokiego ryzyka. Kobieta, która nosi pod sercem dwójkę maluszków, wymaga więc szczególnej opieki. Oto co warto mieć na uwadze, gdy okaże się, że spodziewasz się bliźniąt.

Ciąża bliźniacza – co trzeba o niej wiedzieć?

Wyróżniamy dwa podstawowe rodzaje ciąży bliźniaczej. Jest to:

Ciąża bliźniacza dwujajowa

Bliźnięta dwujajowe rodzą się w wyniku zapłodnienia dwóch komórek jajowych, które zostały jednocześnie wytworzone przez jajniki. Mają one osobne worki owodniowe oraz łożyska (kosmówki). Ponieważ ich materiał genetyczny jest różny, nie muszą być tej samej płci i nie muszą być do siebie podobne, zupełnie jak w przypadku zwykłego rodzeństwa. Może zdarzyć się, że takie bliźnięta mają różnych ojców. Czasem używa się określenia „dwojaczki” dla podkreślenia, że nie są to dzieci o identycznym materiale genetycznym.

Ciąża bliźniacza jednojajowa

Bliźnięta jednojajowe rodzą się w wyniku podziału jednej komórki jajowej zapłodnionej przez jeden plemnik. Nie wiadomo, dlaczego tak się dzieje. Bliźnięta jednojajowe mają identyczny materiał genetyczny, w związku z tym wyglądają tak samo, są zawsze tej samej płci i najczęściej mają w okresie rozwoju zarodkowego wspólne łożysko. W zależności od tego, w którym dniu ciąży komórka uległa podziałowi, można podzielić ciążę bliźniaczą jednojajową na:

• dwukosmówkową, dwuowodniową (podział w 1.-3. dniu; stanowią one ok. 30% ciąż bliźniąt jednojajowych),
• jednokosmówkową, dwuowodniową (podział w 4.-8. dniu; stanowią one 68% ciąż bliźniąt jednojajowych),
• jednokosmówkową, jednoowodniową (podział od 8.-13. dnia; stanowią one 2% ciąż bliźniąt jednojajowych).

Jeśli do podziału komórki dojdzie zbyt późno, czyli po 15. dniu ciąży, jest duża szansa, że będzie on niecałkowity i w jego wyniku powstaną bliźnięta syjamskie, czyli zrośnięte.

Każdy z wymienionych rodzajów ciąż bliźniaczych inaczej się prowadzi. Szczególnej opieki wymagają pacjentki z ciążami jednokosmówkowymi.

Jak wykryć ciążę bliźniaczą? Czy cechują ją jakieś szczególne objawy?

Bardzo trudno ocenić obecność ciąży bliźniaczej na podstawie pierwszych symptomów, ponieważ jej objawy pokrywają się z tymi z ciąży pojedynczej. Dopiero badanie USG pozwoli to określić dokładnie. Niekiedy do diagnozy dochodzi również podczas badania dopplerowskiego. Doświadczony lekarz lub położna może wykryć uderzenia więcej niż jednego serca, co wskazuje na ciążę mnogą. Mamy bliźniąt częściej skarżą się również na:

• intensywne mdłości,
• senność,
• ospałość i wyczerpanie podczas pierwszego trymestru.

Można wyjaśnić to tym, że organizm zużywa więcej energii, by odżywić więcej niż jedno dziecko.

Przebieg ciąży bliźniaczej i możliwe komplikacje

Ciąża bliźniacza jest znacznie większym obciążeniem dla organizmu kobiety niż ciąża pojedyncza. Z powodu uciśniętej przepony przyszłej mamie mogą dokuczać trudności w oddychaniu i poruszaniu się. Znacznie powiększony brzuch może również utrudniać odpoczynek i sen.

Kobieta w ciąży bliźniaczej powinna na siebie szczególnie uważać. Zalecane są częstsze wizyty u lekarza prowadzącego ciążę, w trzecim trymetrze powinno się go odwiedzać nawet co tydzień. Na bieżąco trzeba też informować o wszelkich niepokojących objawach, ponieważ ryzyko wystąpienia patologii ciąży czy różnorodnych powikłań jest podwyższone.

Oto kilka możliwych zagrożeń:

• w porównaniu do ciąży pojedynczej kobieta w ciąży mnogiej jest trzykrotnie bardziej narażona na zatrucie ciążowe oraz stan przedrzucawkowy,
• bardziej prawdopodobna jest też u niej anemia, cukrzyca i cholestaza, a także infekcje układu moczowego i nadciśnienie.

Z najmniejszym ryzykiem powikłań wiąże się ciąża dwujajowa, która zawsze jest dwuowodniowa i dwukosmówkowa, z największym zaś ciąża jednoowodniowa, jednokosmówkowa.

Gdy oba płody mają wspólne łożysko i połączone naczynia krwionośne, może wystąpić tzw. zespół przetoczenia między bliźniętami, potocznie nazywany zespołem podkradania. Polega on na tym, że jedno z bliźniąt oddaje swoją krew drugiemu.

Do takich sytuacji, jak i do samej ciąży jednokosmówkowej, dochodzi jednak bardzo rzadko. Jeden z ostatnich głośnych tego typu przypadków miał miejsce w Stanach Zjednoczonych. Dziewczynki urodziły się silne i zdrowe, a podczas wyjmowania z brzucha mamy ku wzruszeniu lekarzy obecnych na sali chwyciły się za ręce.  

Jak przebiega poród? Czy ciąża bliźniacza jest równoznaczna z porodem przez cesarskie cięcie?

Poród bliźniaków – fakty

• Dzieci z ciąży mnogiej częściej rodzą się wcześniej, zwykle w 35.-37. tygodniu ciąży i wymagają szczególnej opieki po urodzeniu w porównaniu z dziećmi pochodzącymi z ciąży pojedynczej.
• Ciąża bliźniacza nie oznacza automatycznie cesarskiego cięcia, alew Polsce z reguły tak się ją rozwiązuje (dotyczy szpitali II i III stopnia referencyjności).
• Ciąże mnogie są obciążone większym ryzykiem wystąpienia powikłań podczas porodu niż ciąże pojedyncze. W ciąży bliźniaczej jest większa szansa, że wystąpi łożysko przodujące lub pojawi się przedwczesne odklejenie łożyska. 

Poród bliźniaków – przebieg

1. Sam proces porodu jest mniej więcej taki sam, jak w przypadku jednego dziecka, ale lekarze zazwyczaj doradzają, aby dzieci były monitorowane elektronicznie ze względu na większe ryzyko powikłań. Oznacza to przymocowanie pasów z czujnikami (po jednym dla każdego z bliźniaków) do brzucha. Nie blokuje to jednak możliwości poruszania się matki i przyjmowania przez nią różnych pozycji.
2. Po urodzeniu pierwszego bliźniaka czekamy na drugiego. Najlepiej, jeśli dziecko jest położone główkowo. Wówczas ingerencja lekarza powinna ograniczyć się do podłączenia kroplówki z oksytocyną, ponieważ akcja porodowa z reguły słabnie i należy ją wzmocnić.
3. Jeśli chodzi o znieczulenie, zwykle doradza się zastosowanie znieczulenia zewnątrzoponowego. Podobnie jak w przypadku innych porodów, podczas rodzenia bliźniąt matka może wymagać wspomagania. Stosuje się wtedy kleszcze lub próżnociąg.
4. Bardzo wiele ciąż bliźniaczych jest rozwiązywanych cięciem cesarskim, ponieważ często nie spełniają one kryteriów porodu siłami natury.

Cesarskie cięcie w ciąży bliźniaczej

Większość bliźniąt rodzi się przez cesarskie cięcie. Lekarz zdecyduje o tym, jeśli:

• pierwsze dziecko jest położone pośladkowo,
• jeden bliźniak leży poprzecznie,
• bliźnięta dzielą się łożyskiem,
• bliźnięta położone są pośladkowo,
• jedno z dzieci nie przesuwa się w kanale rodnym,
• łożysko jest przodujące,
• wystąpią powikłania porodowe zagrażające dziecku,
• u matki występują problemy zdrowotne, które mogą się pogorszyć podczas porodu,
• u matki występuje aktywna opryszczka,
• kobieta rodziła już przez cesarskie cięcie,
• poród nastąpił wcześniej niż w 32 tygodniu.

Podobnie jak w przypadku każdej ciąży, jeśli matka planuje poród siłami natury, może się okazać, że i tak będzie potrzebować cesarskiego cięcia. W bardzo rzadkich przypadkach kobiety rodzą jednego bliźniaka, a następnie potrzebują cesarskiego cięcia, aby urodzić drugie dziecko. Dzieje się tak w mniej niż 5% porodów bliźniąt, w sytuacji gdy:

• drugi płód położony jest poprzecznie,
• dojdzie do wypadnięcia pępowiny drugiego płodu,
• nastąpi przedwczesne odklejenie łożyska,
• przedłuża się przerwa między porodami,
• nie powiedzie się próba obrotu zewnętrznego lub wewnętrznego drugiego płodu.

Pamiętaj! Ciąża bliźniacza to powód do radości, a nie zmartwień

Choć odsetek ciąż bliźniaczych wciąż jest niewielki, znacznie zwiększył się on na przełomie ostatnich lat. Jest to przede wszystkim skutek leczenia niepłodności.

Wiadomość o bliźniakach nie powinna jednak napawać przyszłej mamy lękiem. Wiedza na temat ciąży bliźniaczej jest obecnie znacznie większa niż dawniej. Wprowadzono liczne zmiany zarówno w prowadzeniu, jak i podczas porodu bliźniaków, w efekcie czego oba maluszki rodzą się zwykle równie silne i zdrowe.

Do opisanych powyżej komplikacji dochodzi niezwykle rzadko, aczkolwiek warto zdawać sobie z nich sprawę i zachować wzmożoną czujność na wszelkie niepokojące symptomy.

Oprac. Anna Dobiecka

Konsultacja specjalistyczna: Elżbieta Chruścińska, doświadczona położna