Rodzice, mając świadomość tego, że zbyt mała ilość snu nikomu nie służy, często martwią się, że ich pociecha śpi za krótko. Nie ma jednak jednoznacznej odpowiedzi na pytanie, ile czasu powinno spać dziecko. Wszystko zależy od jego wieku, poziomu aktywności, wrodzonych predyspozycji oraz potrzeb. Istnieją za to wytyczne dla poszczególnych grup wiekowych, z którymi warto się zapoznać.
Jak objawia się niedobór snu u dziecka?
Zbyt mała ilość snu wpływa negatywnie na ogólny stan dziecka, niezależnie od jego wieku. Niewyspane maluchy są nie tylko marudne. Mają problem z koncentracją, przyswajaniem nowych umiejętności i informacji, częściej chorują, a zmęczenie nie pozwala im cieszyć się codzienną zabawą, nauką i innymi aktywnościami. Niewystarczająca ilość snu może też odbić się na dalszym rozwoju psychomotorycznym malca. W czasie snu następuje bowiem regeneracja układu nerwowego i całego organizmu. Mózg „porządkuje” informacje zdobyte podczas czuwania, jednocześnie usuwa te nieistotne. Dzięki temu dziecko szybciej się uczy i zapamiętuje nowe treści.
Ile powinny spać niemowlęta?
Niemowlęta, a zwłaszcza noworodki, potrzebują bardzo dużo snu. Dzięki niemu mogą prawidłowo rozwijać się i zdrowo rosnąć, a także chronić swój delikatny, niedojrzały układ nerwowy. Już u takich maluszków można zaobserwować różnice w potrzebie snu. Jedne dzieci śpią dłużej, a inne krócej – zależnie od temperamentu, indywidualnych potrzeb i wrażliwości. Zatem ile powinno spać trzymiesięczne dziecko? A ile półroczny maluch? Schemat snu niemowląt wygląda następująco:
- Noworodki muszą przystosować się do nowych warunków życia, więc śpią bardzo dużo: od 16 do 20 godzin na dobę. Nie odróżniają dnia od nocy, śpią i budzą się zgodnie ze swoim własnym rytmem dyktowanym przez potrzeby fizjologiczne, a przede wszystkim głód.
- Niemowlęta od 1 do 3 miesięcy śpią około 16-17 godzin na dobę.
- Niemowlęta od 4 do 12 miesięcy powinny przesypiać od 12 do 16 godzin na dobę: ok. 11 godzin w nocy, a w dzień powinny spać dwu-, trzykrotnie.
Wielu rodziców zastanawia się, od kiedy dziecko przesypia całą noc i czeka na ten moment z utęsknieniem. To również jest indywidualna sprawa. Od około 6. tygodnia życia dziecko zaczyna powoli odróżniać dzień od nocy. W ciągu dnia zauważa światło i hałasy, zaś w nocy – ciemność i ciszę. Maluszek jednak nadal budzi się wielokrotnie na nocne karmienia i po to, aby przytulić się do mamy. Wiele niemowląt robi to przez cały pierwszy rok życia, chociaż zdarzają się i takie, które od 2.-3. miesiąca budzą się tylko na jeden nocny posiłek. Między 2. a 4. miesiącem większość dzieci potrafi już przespać w nocy od 4 do 6 godzin. Warto jednak pamiętać, że nocne mleko mamy jest bardzo zdrowe. Zawiera więcej kalorii i niezbędnych do prawidłowego rozwoju mózgu kwasów tłuszczowych w porównaniu do tego, które jest wytwarzane za dnia, dlatego nie warto rezygnować z nocnego karmienia zbyt szybko. Półroczne niemowlęta często potrafią już przespać całą noc bez podjadania, mogą jednak nadal budzić się, chociażby z powodu potrzeby bliskości.
Ile powinny spać małe dzieci (1-2 lata)?
Małe dzieci nadal potrzebują dużo snu. Ich dzień jest bardzo aktywny, maluszki są ruchliwe i ciągle uczą się czegoś nowego, poznają otaczający je świat i zdobywają nowe umiejętności. Duża ilość spokojnego snu jest niezbędna do ich prawidłowego funkcjonowania i rozwoju. Nadal potrzebują w ciągu dnia dwóch drzemek, a przynajmniej jednej. Dzieci w wieku od 1 do 2 lat powinny spać łącznie od 11 do 14 godzin dziennie w regularnych porach.
Ile powinny spać przedszkolaki?
Maluchy w wieku od 3 do 5 lat powinny spać od 10 do 13 godzin dziennie w regularnych odstępach czasu. Często nadal potrzebują w ciągu dnia drzemki, szczególnie gdy w tygodniu uczęszczają na zajęcia przedszkolne. Mały organizm musi mieć w trakcie dnia czas na odpoczynek i regenerację po wypełnionych zabawą i nauką godzinach spędzanych w placówce. Zdrowy sen zapewnia przedszkolakom siłę do radosnych harców w grupie, pomaga w łatwym i szybkim przyswajaniu nowych wiadomości oraz umiejętności, a także wspomaga tak ważną w wieku przedszkolnym odporność małego dziecka.
Ile powinni spać uczniowie?
Im starsze dziecko, tym mniej godzin snu potrzebuje, aby się wyspać. Odpowiednia ilość snu jest jednak nadal niezwykle istotna. Gdy dziecko idzie do szkoły, znacznie ogranicza się jego czas przeznaczony na zabawę i odpoczynek, natomiast zdecydowanie wydłuża ten poświęcany na naukę. Dziecko musi być wyspane, aby jego umysł był chłonny i w pełni aktywny na wszystkich godzinach lekcyjnych. Wypoczęte dzieci są znacznie spokojniejsze i łatwiej im się skoncentrować na zadaniach i obowiązkach w szkole i w domu.
- W wieku 6-12 lat dzieci powinny spać od 9 do 12 godzin dziennie.
- W wieku 13-18 lat młodzież potrzebuje od 8 do 10 godzin snu dziennie.
Co zrobić, aby maluch spał tyle, ile powinno spać dziecko w jego wieku?
Sen jest jedną z podstawowych potrzeb człowieka, dlatego bardzo ważne jest, by rodzice wiedzieli, ile powinno spać dziecko. Mama i tata muszą pilnować, żeby ich pociecha przesypiała właściwą dla jego wieku i potrzeb ilość godzin oraz stworzyć jej odpowiednie warunki do snu. Aby smyk przesypiał spokojnie całą noc i wstawał rano wypoczęty, należy pamiętać o kilku ważnych aspektach:
-
Rytuały
Wieczorne rytuały, czyli powtarzane codziennie w tej samej kolejności czynności, pozwalają dziecku wyciszyć się oraz dają mu poczucie bezpieczeństwa. Przykładem rytuału przygotowującego do snu dla maluszków może być następujący plan wieczoru: kolacja, relaksująca kąpiel, przytulenie i śpiewanie kołysanek w łóżeczku. W przypadku starszych dzieci najważniejszą częścią wieczornego rytuału warto uczynić czytanie książeczek. Czytajmy je spokojnym, melodyjnym tonem i stopniowo wyciszajmy głos, aby malec wiedział, że historia dobiega końca i nadchodzi czas na sen. Pamiętajmy, aby wieczorem zrezygnować z żywiołowych, pobudzających zabaw i oglądania telewizji.
-
Regularny rytm dnia
Rytm dnia oparty na wieczornych rytuałach oraz stałych porach posiłków i snu.
-
Unikanie ekranów w godzinach wieczornych
Dzieci, które grają na smartfonach czy tabletach, korzystają z komputera oraz oglądają telewizję w późnych godzinach, mogą mieć problemy z zaśnięciem. To efekt niebieskiego światła emitowanego przez większość cyfrowych ekranów, które ma właściwości pobudzające. Nigdy nie pozwalajmy zatem dziecku usypiać przed telewizorem.
-
Higieniczny tryb życia
Zdrowa, lekkostrawna i bogata w witaminy oraz składniki mineralne dieta ograniczająca cukier i sól, a także duża dawka ruchu na świeżym powietrzu w ciągu dnia powinny zapewnić dziecku spokojny nocny sen.
-
Odpowiednie warunki do spania
Ze względów zdrowotnych nie powinno się przegrzewać dziecka. Sypialnię przed snem należy wywietrzyć i przykręcić w niej kaloryfery tak, aby temperatura wynosiła ok. 18 stopni. Malucha ubierzmy w wygodną, niezbyt grubą piżamkę i nakryjmy kołdrą lub kocykiem. Zgaśmy lub przyciemnijmy światło oraz unikajmy głośnych dźwięków. Podczas drzemek w ciągu dnia doskonale sprawdza się natomiast śpiworek – jeśli maluch się do niego przyzwyczai, już na sam jego widok powinien wiedzieć, że pora spać.
Zdrowy sen dziecka wpływa pozytywnie nie tylko na malca, lecz także na całą rodzinę. Wypoczęte dzieci są radosne, pełne energii, chętnie uczestniczą w różnych aktywnościach, a nauka przychodzi im znacznie łatwiej, niż ich zmęczonym kolegom. Wyspane dziecko to także wyspany rodzic. Pamiętajmy o tym i dbajmy o odpowiednią ilość snu naszych maluchów.
Opracowała: Grażyna Zaborska-Szmajda
Konsultacja specjalistyczna: dr n. med. Małgorzata Kwiatkowska, pediatra