Mleko matki to najlepszy pokarm, jakim może żywić się noworodek. Choć półki w sklepach uginają się od przeróżnych preparatów, które są alternatywą dla mleka matki, pamiętajmy, że karmienie piersią jest najlepszym i najzdrowszym wyborem dla mamy i jej dziecka. To najlepszy sposób na to, by dostarczyć dziecku wszystkie niezbędne składniki odżywcze i witaminy potrzebne do jego właściwego wzrostu i rozwoju. Niesie to za sobą także szereg korzyści zdrowotnych dla kobiety, pozytywnie wpływa też na budowanie więzi między noworodkiem a matką. Nie oznacza to, że mleko modyfikowane jest szkodliwe, ale to rozwiązanie wskazane jest raczej w sytuacji, gdy mama z jakichś przyczyn nie może karmić w sposób naturalny.
Karmienie noworodka
Coraz więcej słyszymy o roli 1000 pierwszych dni w życiu dziecka. Jest to okres najintensywniejszego rozwoju i wzrostu małego człowieka – w tym czasie kształtują się nawyki żywieniowe na całe życie, programuje się metabolizm, intensywnie rozwija się mózg, kształtuje układ odpornościowy i dojrzewa układ pokarmowy. Odpowiednie karmienie w pierwszych 3 latach życia maluszka, kontynuowane w kolejnych etapach jego rozwoju, może zapobiec wielu chorobom, takim jak otyłość czy różnego rodzaju infekcje. Wyłączne karmienie dziecka piersią przez co najmniej 6 pierwszych miesięcy (eksperci nie określili górnej granicy wiekowej dzieci karmionych piersią) to jedna z najlepszych inwestycji w jego zdrowie i rozwój.
Zalety karmienia noworodka mlekiem matki
Według zaleceń Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) przez pierwszych 6 miesięcy życia niemowlęta powinny być karmione wyłącznie piersią (minimalny sugerowany okres to 4 miesiące od porodu). Mleko mamy to wyjątkowy pokarm, który dostosowuje się do potrzeb maluszka. Karmienie naturalne posiada wiele zalet, o których warto pamiętać.
Zalety karmienia piersią dla dziecka:
Mleko kobiece to pełnowartościowy, lekkostrawny, łatwo przyswajalny i zdrowy pokarm. Jest źródłem wspierających niedojrzały układ odpornościowy dziecka przeciwciał, a także w pełni zaspokaja jego zapotrzebowanie energetyczne i odżywcze w początkowych miesiącach życia. Wyjątek stanowi witamina D3, którą należy suplementować niemowlęta dawką 400 j.m. na dobę, chyba że pediatra zaleci inaczej.
Pokarm mamy zawiera prebiotyki wspierające wzrost mikroflory bakteryjnej w jelitach malucha, co przyczynia się do rozwoju pożytecznych bakterii i zredukowania ilości chorobotwórczych drobnoustrojów.
Dzięki dostarczanym wraz z pokarmem przeciwciałom mleko mamy pobudza układ immunologiczny dziecka, zmniejszając jednocześnie ryzyko występowania w przyszłości wielu chorób przewlekłych. Maluszki karmione naturalnie rzadziej cierpią na biegunki, infekcje dróg oddechowych, infekcje dróg moczowych, zapalenie ucha środkowego czy alergie.
Karmienie piersią pozytywnie wpływa na rozwój umiejętności poznawczych dziecka. Składniki zawarte w mleku mamy wspomagają rozwój narządu wzroku, układu nerwowego i mózgu.
Karmiąc piersią, w dużym stopniu zapobiegamy nadwadze i otyłości malucha w późniejszym wieku.
Prawidłowe przystawianie do piersi niemowlęcia wspiera rozwój jego aparatu mowy i artykulacji, przy okazji zmniejszając ryzyko wystąpienia wad zgryzu.
Bliskość mamy podczas karmienia zaspokaja potrzebę bezpieczeństwa dziecka oraz buduje głęboką więź emocjonalną.
Zalety karmienia piersią dla mamy:
Karmienie piersią jest wygodne dla mamy. Pokarm jest dostępny w każdym miejscu i o każdej porze, natychmiast gotowy do spożycia. Nie potrzebujemy dodatkowych akcesoriów, takich jak smoczki i butelki. Mlekiem mamy może karmić także tata. Wystarczy, że poda dziecku odciągnięte laktatorem mleko, a mama w tym czasie może się zrelaksować lub wyjść na spotkanie z koleżankami.
Kobiety karmiące piersią szybciej wracają do wagi sprzed ciąży.
U mam karmiących naturalnie zmniejsza się ryzyko zachorowania na nowotwór sutka i jajnika. Im dłuższy okres karmienia, tym mniejsze prawdopodobieństwo wystąpienia raka piersi.
Wytwarzana podczas laktacji prolaktyna sprawia, że kobieta czuje się spokojniejsza i bardziej zrelaksowana, natomiast produkowana podczas karmienia oksytocyna obniża napięcie i poziom lęku, działa uspokajająco oraz polepsza nastrój.
Codzienne karmienie to okazja do budowania wyjątkowej relacji mamy i dziecka pogłębiającej instynkt macierzyński.
Najmniej istotny, ale pozytywny, aspekt karmienia piersią to koszty – niewątpliwie jest to najtańszy sposób żywienia niemowlęcia.
Rodzaje mleka modyfikowanego dla noworodków
W sytuacji, gdy mama noworodka z różnych przyczyn nie może karmić piersią, należy sięgnąć po mleko modyfikowane. Jest to preparat zastępczy, którego skład jest zbliżony do składu mleka kobiecego na tyle, na ile jest to możliwe. Według WHO mleko modyfikowane również zapewnia prawidłowy rozwój dziecka. W trakcie modyfikacji usuwa się nadmiar pewnych składników, aby nie obciążyły układu pokarmowego, nerek i wątroby maluszka. Dodaje się zaś te składniki, na które jest największe zapotrzebowanie. Ważne jednak, aby dla swojej pociechy wybrać odpowiednie mleko modyfikowane.
Wybierając preparat, zawsze należy skonsultować się z pediatrą lub dietetykiem dziecięcym, aby dobrać pokarm do potrzeb maluszka. Dla wcześniaków istnieją specjalne mleka modyfikowane, które uwzględniają ich wyjątkowe potrzeby żywieniowe. Dla noworodka należy wybrać mleko początkowe, czyli oznaczone cyfrą 1 w nazwie. Taki pokarm przeznaczony jest dla maluchów do szóstego miesiąca życia. Każdy kolejny etap to kolejna cyferka na opakowaniu – przed zakupem sprawdzajmy więc, czy dana formuła będzie odpowiednia dla dziecka w wieku naszego smyka.
Co jeszcze warto wiedzieć? Do wyboru mamy mleka modyfikowane w proszku i w płynie (oznaczone literami RTF na opakowaniu). Zdecydowanie większy wybór dotyczy tych pierwszych, natomiast drugie są wygodną alternatywą np. podczas podróży, gdy nie mamy odpowiednich warunków, aby przygotować mleko z proszku. Sterylna porcja wymaga jedynie lekkiego podgrzania.
Wybierając mleko modyfikowane, każdorazowo należy dokładnie przeczytać etykietę, aby uniknąć pomyłki i kupić właściwy produkt. Na rynku możemy dostać następujące rodzaje:
Zwykłe mleko modyfikowane, bez żadnych dodatkowych oznaczeń, przeznaczone jest dla dzieci zdrowych, z właściwą wagą urodzeniową, nie cierpiących na żadne dolegliwości przewodu pokarmowego ani związane z alergią pokarmową.
Dla wcześniaków (PRE, Premature, Nenatal) dedykowane są specjalne mleka dla dzieci z niską masą urodzeniową. Pomagają im szybciej przybrać na wadze dzięki dużej zawartości białka i tłuszczu.
Hipoalergiczne (HA) przeznaczone dla dzieci z grupy podwyższonego ryzyka wystąpienia reakcji alergicznych przede wszystkim na białka mleka krowiego. Takie mleko należy wybrać dla maluszka, w którego rodzinie występowały lub występują alergie.
Specjalistyczne mieszanki dla alergików należy zastosować wtedy, gdy lekarz zdiagnozuje alergię pokarmową. Są to mleka o wysokim stopniu hydrolizy, czyli takie, w których białko wywołujące alergię zostało rozbite na mniejsze cząsteczki. Istnieją dwa rodzaje takich preparatów: serwatkowe (dla dzieci z alergią na białko krowie) oraz kazeinowe (dla tych z alergią na białko krowie z jednoczesną nietolerancją laktozy). Maluszkom, którym nie pomogło wprowadzenie hydrolizatów, lekarze przepisują mieszanki elementarne zawierające białka mleka krowiego rozłożone na najmniejsze cząstki.
Antyrefluksowe (AR) to mieszanki dla maluszków z tendencją do ulewania pokarmu. Zawierają dodatek skrobi ziemniaczanej lub mączki z ziaren chleba świętojańskiego, czyli składników zagęszczających i przez to zmniejszających częstotliwość i obfitość ulewań.
Z dodatkiem kleiku ryżowego lub ryżowo-gryczanego (R lub GR) to sycące mleka dla maluchów z dużym apetytem.
Antykolkowe (np. Comfort, AntiColic, Sensitive) zostały stworzone z myślą o dzieciach cierpiących na kolki, wzdęcia lub zaparcia. Mają zmniejszoną zawartość laktozy oraz rozdrobnione łańcuchy białek. Mogą mieć specjalną strukturę lipidów oraz dodatek błonnika rozluźniającego stolce.
Bezlaktozowe lub niskolaktozowe (np. O-Lac) – dla maluszków z nietolerancją laktozy.
Mleka sojowe (np. SL) przeznaczone są dla dzieci z nietolerancją laktozy i alergią na białka pochodzenia zwierzęcego. Nie należy podawać ich bez wyraźnej potrzeby, szczególnie w pierwszym półroczu życia dziecka.
Specjalistyczne mleko do terapii biegunek (HN, MCT) przeznaczone jest dla dzieci z przewlekłymi, powracającymi biegunkami oraz poważnymi schorzeniami, np. przewlekłym zespołem złego wchłaniania. Zawiera lekkostrawne, łatwo przyswajalne tłuszcze i nie obciąża jelit.
Mleka wspierające odporność zawierają aktywne kultury bakterii probiotycznych i/lub prebiotyki (oligosacharydy) będące pożywką dla probiotyków.
Wspomagające rozwój mózgu dzięki zawartym kwasom tłuszczowym (DHA, ALA) mają pozytywny wpływ na rozwój układu nerwowego i narządu wzroku dziecka.
Mleka modyfikowane BIO to mieszanki z mleka krowiego z kontrolowanego gospodarstwa ekologicznego, w którym krowy jadły certyfikowaną karmę.
Istnieje tylko jedno idealne mleko dla każdego noworodka – mleko mamy. Natomiast jeśli szukamy najlepszego mleka modyfikowanego dla maluszka, musimy wziąć pod uwagę szereg aspektów, takich jak waga urodzeniowa dziecka, stan zdrowia czy inne indywidualne wymagania i preferencje. Nie podejmujmy decyzji samodzielnie, bez konsultacji się lekarzem.
Pamiętajmy, że mieszankę zawsze trzeba przygotować zgodnie z przepisem, zachowując wszystkie zasady higieny. Gdy znajdziemy idealne mleko modyfikowane, nie eksperymentujmy i nie zmieniajmy go bez potrzeby na inne, aby nie spowodować dyskomfortu małego brzuszka.
Oprac. Grażyna Zaborska
Konsultacja specjalistyczna: mgr inż. Zuzanna Kłos, dietetyk, specjalista żywienia dzieci, certyfikowany promotor karmienia piersią
