Mocne strony dziecka. Jak je rozpoznać i skutecznie rozwijać?

Mocne strony dziecka nie zawsze uwidaczniają się w pierwszych latach życia. Czasem trzeba nieco poczekać, aby smyk miał okazję zetknąć się z aktywnością, która okaże się jego mocną stroną. Rodzice mogą pomóc dziecku w uświadomieniu drzemiącego w nim talentu, a następnie wspierać je w jego pielęgnacji. Jak jednak zrobić to poprawnie i bez zbędnej presji?

Talenty i mocne strony dziecka – przykłady najczęstszych zdolności u dzieci w różnym wieku

Nie ma dziecka, które nie miałoby żadnej mocnej strony. Każdy maluch ma pewne wrodzone predyspozycje, w których rozwoju warto mu pomóc. Jedne talenty są bardziej widoczne, jak chociażby talent muzyczny, plastyczny, sportowy czy zdolności językowe lub matematyczne, inne mogą być mniej oczywiste, jak np. umiejętności przywódcze, społeczne czy organizacyjne. Nie ma lepszych i gorszych talentów, każdy jest tak samo ważny i powinno się podejść do niego z takim samym entuzjazmem i zaangażowaniem.

Mocne strony małego dziecka

Pierwsze lata życia dziecka mają największy wpływ na to, jak szybko jego umysł będzie przyswajał w dalszych latach wiedzę i opanowywał przeróżne umiejętności. Dlatego tak ważne jest, aby jak najwcześniej zacząć wspierać rozwój swojego dziecka. Już u najmłodszych szkrabów można zauważyć pewne talenty, które warto rozwijać przez wspólną zabawę. Maluszek może jeszcze ledwo mówić, a już umieć powtarzać melodie. Inne smyki zaczną szybko chodzić, biegać, wspinać się i skakać, jeszcze inne będą potrafiły skupić się na różnych zajęciach dłużej niż ich rówieśnicy lub szybciej zaczną się komunikować i bawić z dziećmi z otoczenia.

Mocne strony przedszkolaka

Mocne strony dziecka często ujawniają się w przedszkolu. To właśnie tam maluchy mają wiele ciekawych zajęć prowadzonych przez wychowawczynie – dydaktycznych, plastycznych i muzycznych –oraz zajęć dodatkowych, organizowanych przez specjalistów – takich jak rytmika, gimnastyka czy język angielski. Jeżeli malec umie pięknie tańczyć lub rysować, szybko uczy się piosenek albo ma łatwość w nauce języka obcego, wychowawcy powinni to zauważyć.

W wieku przedszkolnym dają o sobie znać nie tylko mocne, ale i słabe strony dziecka. Z nich też warto zdawać sobie sprawę. Nie jest wykluczone, że pracując nad nimi, zapobiegniemy nawarstwianiu się problemów i zmniejszymy ryzyko wystąpienia kłopotów w nauce w wieku szkolnym. Jeśli malec woli od zabaw ruchowych układać puzzle i czytać z rodzicami książki, zachęcajmy go także do wyjścia na plac zabaw lub spaceru czy też jazdy na rowerku. Jeśli mamy w domu małego sportowca, nie zapomnijmy także o wspólnym rysowaniu czy codziennym czytaniu.

Mocne strony ucznia

Starsze dzieci zwykle wiedzą już, co lubią robić, a czego nie. Dziecko w wieku szkolnym warto zapisać na dodatkowe zajęcia, które będą zgodne z jego zainteresowaniami i zdolnościami. Pamiętajmy jednak, że smyk powinien mieć prawo wyboru i zmiany swojej decyzji. Być może w pierwszej klasie będzie zafascynowany baletem, w drugiej jego hobby będzie jazda konna, a w trzeciej będzie marzyć o pływaniu. Trzeba pozwolić mu wypróbować różne rzeczy, aby odkryć prawdziwą pasję.

Dzieci w wyższych klasach szkoły podstawowej warto uczyć odpowiedzialności i systematyczności. Nastolatek, jeśli w dzieciństwie rodzice i nauczyciele pomagali mu odkrywać swoje talenty, wie już, w czym jest dobry. Jeśli rozpocznie np. treningi piłki nożnej czy naukę rysunku, warto motywować go w trudnych momentach i zachęcać do dalszej pracy i szlifowania talentu. Także i w tym wieku dziecko może w pewnym momencie zmienić zdanie, jednak należy zrobić wszystko, aby wyćwiczyć w nim wytrwałość i konsekwencję, a unikać słomianego zapału.

Po czym poznać, że dziecko jest urodzonym matematykiem lub ma zdolności plastyczne?

Mózg ludzki składa się z dwóch półkul, a każda z nich odpowiedzialna jest za inne rzeczy i dojrzewa w innym czasie. Żadna z półkul nie jest lepsza czy gorsza, obydwie powinny być rozwijane, aby odpowiednio funkcjonować. U dzieci do około 6. roku życia dominuje prawa półkula. Asymetria ta wpływa na tak odmienny sposób myślenia dziecka i dorosłego. Można zatem przyjąć, że mocne i słabe strony dziecka 5-letniego to:

Zapamiętywanie obrazów i rymowanek, bujna wyobraźnia, wrażliwość na muzykę.

Brak umiejętności logicznego myślenia, problemy z przewidywaniem konsekwencji swoich działań, nierozumienie symboli.

Lewa półkula zaczyna dominować w wieku szkolnym, dlatego dziecko zaczyna wtedy nabywać następujące umiejętności: logicznego myślenia, rozumowania i wyciągania wniosków, literowania i sylabizowania, wykonywania działań na symbolach czy kontrolowania emocji.

Każdy z nas rodzi się z pewnymi indywidualnymi predyspozycjami, które warto odkryć i wzmacniać. Jak je rozpoznać?

Poprzez uważną obserwację dziecka. Towarzyszmy mu podczas codziennej zabawy, rozmawiajmy z nim, a także współpracujmy z nauczycielami i wychowawcami, którzy zajmują się kształceniem naszej pociechy. Pamiętajmy, że dziecko jest odrębną jednostką i nie należy mu narzucać naszych niespełnionych ambicji czy marzeń. Jeśli mama chciała zostać tancerką, być może dziecko odziedziczy po niej talent taneczny. Może się jednak okazać, że będzie wolało grać na pianinie lub uprawiać jakiś sport.

Jak wspierać mocne strony dziecka, nie zasypując go jednocześnie ogromem zajęć pozalekcyjnych?

Zacznijmy od tego, czego nie robić. Unikajmy:

Nadmiernego spędzania czasu przed telewizorem i innymi ekranami. Zbyt częste korzystanie przez dziecko z telewizji, komputera czy tabletu może prowadzić do uzależnienia, obniżenia sprawności fizycznej, pogorszenia koncentracji, obojętności na przemoc, zaniku myślenia przyczynowo skutkowego, skłonności do oczekiwania natychmiastowej gratyfikacji, a nawet zmiany sposobu funkcjonowania mózgu. Znacznie lepszym sposobem spędzania wolnego czasu są takie aktywności jak: ruch na świeżym powietrzu, czytanie książek, wspólne granie w gry planszowe, układanie puzzli, rysowanie, muzykowanie oraz budowanie z klocków.

Niewłaściwej diety, bogatej w sól, cukier i niezdrowe tłuszcze, a ubogiej w witaminy i inne składniki odżywcze. Źle odżywiony mózg ma znacznie mniejsze szanse na prawidłowy rozwój. Szykując posiłki dla dziecka, opierajmy się na zaleceniach zawartych w aktualnej Piramidzie Zdrowego Żywienia.

Nadmiaru elektronicznych, grających i świecących lub niedopasowanych do wieku zabawek. Znacznie lepszym wyborem są tradycyjne zabawki, takie jak: lalki, piłki, układanki, sortery, książki, różne pojazdy czy klocki.

Nadmiaru zajęć pozalekcyjnych. Dziecko musi mieć czas na zabawę, odpoczynek, kontakt z rówieśnikami czy wygłupy i czułości z rodzicami.

Ograniczania czasu na świeżym powietrzu. Na spacer można wyjść nawet wtedy, gdy pada deszcz lub jest mroźno. Wystarczy ubrać dziecko odpowiednio do pogody.

Ograniczania czasu spędzanego z rodziną.

Przyspieszania rozwoju malucha. Nie skłaniajmy dziecka do przedwczesnego siadania, stania czy chodzenia, a także opanowywania innych umiejętności, na które jeszcze nie jest gotowe.

Jak wspierać rozwój dziecka? Przede wszystkim przez zabawę i wspólne spędzanie czasu. Oto kilka wartościowych wskazówek, jak skutecznie rozwijać mocne (a także pracować nad słabymi) strony dziecka:

Aktywność fizyczna, szczególnie na świeżym powietrzu. Mogą to być spacery, jazda na rowerze, zabawa na placu zabaw czy wspólne wypady na basen.

Ćwiczenie sprawności manualnej, czyli wspólne lepienie, rysowanie, malowanie, wycinanie, wyklejanie, a także łapanie i rzucanie piłki, budowanie z klocków czy układanie puzzli.

Rozmowa z dzieckiem, niezależnie od jego wieku. Warto rozmawiać z maluchem o tym, co lubi, a czego nie, o jego marzeniach, pasjach, a także emocjach.

Głośne czytanie dziecku. Czytać maluchowi można jeszcze przed jego narodzinami i warto to kontynuować, nawet jeśli smyk potrafi już robić to sam.

Wycieczki. Warto zabierać dziecko na wycieczki, zarówno te bliższe, jak i dalsze. Smyka można zabrać np. do muzeum, do teatru, na koncert, do zoo czy ogrodu botanicznego. Takie wycieczki to świetny sposób na rozwijanie pasji dziecka oraz zainteresowanie go nowymi rzeczami.

Miłość i zaangażowanie rodzica. Dziecko, które jest kochane i czuje się kochane, któremu poświęca się czas i uwagę, ma szansę w pełni rozwinąć swoje talenty i pracować nad słabymi stronami. Nic nie zastąpi miłości i uwagi rodziców.

Mądrze dobrane zajęcia dodatkowe. Smyk musi je lubić. Poza nimi powinien mieć także czas na inne ważne rzeczy, dlatego zajęcia nie mogą odbywać się codziennie. Optymalna liczba zajęć to taka, która nie przemęcza dziecka. Dla jednego będzie to 1 godzina tygodniowo, a dla innego 3.

Mądra zabawa. Zabawa z dzieckiem to niezwykle wartościowy czas. Jeśli rodzice chcą się pokusić na coś więcej, mogą w nią wpleść dodatkowe elementy rozwijające małego człowieka, takie jak: zabawy sensoryczne (np. sensoplastyka), wczesną naukę czytania (np. metoda globalna Domana czy metoda symultaniczno-sekwencyjna Jagody Cieszyńskiej), matematykę (np. metoda Edyty Gruszczyk-Kolczyńskiej) czy język obcy (np. metoda immersji), a także rozwijanie koncentracji, pamięci i przyswajanie wiedzy.

Pozwólmy zatem dziecku próbować różnych rzeczy i samemu zadecydować, co lubi robić. Nie narzucajmy mu swoich niespełnionych aspiracji i pragnień. Zachowajmy także umiar w liczbie zajęć dodatkowych, ponieważ przemęczony smyk na pewno nie da rady w pełni rozwinąć swoich pasji i talentów. Zamiast krytykować – chwalmy, wspierajmy i motywujmy, aby dziecko uwierzyło w siebie i swoje mocne strony.

Opracowała: Grażyna Zaborska-Szmajda

Konsultacja specjalistyczna: Agnieszka Skoczylas, psycholog dziecięcy

Może Cię również zainteresować